ubl. implicari putarent, si ea spectacula ludosque patienter audirent aut spectarent. Hoc ergo contendimus, ut doceamus mor

sumus natura cupidissimi, præmi, præsertim specie utilitatis objecta aut honestatis, quæ major calamitas est. Si quis vani

causa publice susceptus. Nam etsi ludi quidam ad virtutem ostentandam aut exercendam instituuntur, nimirum quibus de virium

endam instituuntur, nimirum quibus de virium præstantia certamen est, aut etiam quæstus gratia suscipiuntur, in iis etiam v

cari puto tam eos qui voce, quam qui corporis gestu impudicas fœminas aut alias personas mentiebantur quae in mimi etiam Gr

mperatorum C. Theodosii de scenicis leg. IV. ii autem cantu, fidibus, aut saltu, aliisque motibus fabulæ subserviebant, quo

is ipse agones posuerim athletas, cursores, aurigas, pugiles de jactu aut saltus pernicitate certantes, ad quæ genera illa

s in quibus committebantur quadrifariam distinxit, « ludus, inquiens, aut Gymnicus est, aut Circensis, aut gladiatorius, au

tebantur quadrifariam distinxit, « ludus, inquiens, aut Gymnicus est, aut Circensis, aut gladiatorius, aut scenicus ». In g

fariam distinxit, « ludus, inquiens, aut Gymnicus est, aut Circensis, aut gladiatorius, aut scenicus ». In gymnasio unde Gy

« ludus, inquiens, aut Gymnicus est, aut Circensis, aut gladiatorius, aut scenicus ». In gymnasio unde Gymnici ludi dicti s

alia ludorum genera transeamus. Gladiatores in amphiteatro pugnabant, aut inter se, aut cum bestiis, nonnumquam etiam feræ

enera transeamus. Gladiatores in amphiteatro pugnabant, aut inter se, aut cum bestiis, nonnumquam etiam feræ inter se pugna

guine placari credebant, uti Tertullianus explicat c. XII captivosque aut servos pecunia emptos in suorum exequiis immolaba

iaris ara erecta fuit, sub area cloacæ fortassis ad aquas recipiendas aut derivandas, quæ ex pluvia dilabebantur. Circum op

dilabebantur. Circum opus porticus erat multis januis pertusum, feras aut gladiatores unde emitterent, supra porticum proje

rticus erat cum cancellis tecta, unde populus et mulieres spectabant, aut pedibus stantes, aut e cathedris positis. Prætere

llis tecta, unde populus et mulieres spectabant, aut pedibus stantes, aut e cathedris positis. Præterea vela erant ad solem

missuris lapidum cernitur hodie etiam Romæ, lotio fortassis reddendo, aut emittenda aqua pluviali. Podium, ubi senatus erat

gentium ex Plutarcho affert. Sequebantur thensæ quibus Deorum statuæ aut exuviæ gestabantur ab hominibus coronatis, corona

s procujusque gradu et dignitate occupabant, mox signo dato quadrigis aut bigis nonnumquam trigis aut sejugis à numero equo

tate occupabant, mox signo dato quadrigis aut bigis nonnumquam trigis aut sejugis à numero equorum currebatur, uti ex Isido

instare, desultores vocati, quod in equos mira velocitate desilirent, aut de equo uno in alterum equum transilirent magno s

tus prologo quodam. Sane quis locus haruspici esset in ludis scenicis aut in exequiis non satis intelligo, et fortassis pro

e legendum est, nempe qui esset totius cæremoniæ et funeris antistes, aut auguria committendis etiam illis ludis captabantu

antur, equi quatuor colorum erant, quos colores quatuor anni tempora, aut quatuor elementa significare putabant, iisque sac

b omni memoria, quos neque hostes vincere, neque ulla æstus, frigoris aut inediæ injuria frangere potuit, eos videmus, et l

ptas. Neque enim ea dominante temperantiæ, fortitudini, liberalitati, aut cæteris virtutibus locus est, neque sub ejus impe

tia ex re adversa oritur, ita ex prosperis cum voti compotes evadimus aut nos ea spe lactamus, voluptas manat, quasi quies

am voluptatem quæ ex coitu, et quæ ex pabulo percipitur, nullam aliam aut vix sentiunt, ad eam certe referuntur aliorum sen

ant, congregarique possint, odoratus pabulo servit, neque enim florum aut aliorum odorum et aromatum suavitates omnino perc

tates vituperantur, atque in vitiis ponuntur. Quæ ex oculis, auribus, aut odoratu percipitur non item, quæ plerisque occasi

, quæ plerisque occasio errandi est, nulla ut putent aspectu ludorum, aut auditu musici concentus vituperationem incurri. R

ecte enim Aristoteles eos tantum incontinentes vocari ait, qui tactus aut gustatus voluptate superantur, qui immodice re ut

s aut gustatus voluptate superantur, qui immodice re utuntur venerea, aut ciborum luxum consectantur, Philoxeno similes, gr

priores voluptates cum cæteris animantibus communes habemus eas solas aut maxime probro damus quasi in similitudinem brutor

ine degenerante, quod in aliorum sensuum voluptatibus non contingit ; aut fortassis quoniam illæ priores acriores sunt, eoq

xuriosum et nequam judicarit eum, qui totos dies desideat in theatro, aut scenicas artes, lyristas et comœdos domi habeat v

citandum. Postremo quæ major est illecebra, pulcherrimi adolescentes, aut quæ major pestis est, puellæ eximia venustate pro

sed prudentum etiam hominum et moderatorum. Num ullius gemmæ, floris aut animantis decor cum humana pulchritudine possit c

Veterem comœdiam Græcia ferme retinuit nullis satis coercita legibus aut exemplis calamitatum ex ea licentia carpendi alie

ntur, non pauca nostro etiam proposito favent. Ea sunt nullum libamen aut sacrificium gratius diis esse, quam si animum sus

is, non in turpibus argumentis versari, sed sacras historias referre, aut ex divinis libris petitas, aut ex sanctorum homin

versari, sed sacras historias referre, aut ex divinis libris petitas, aut ex sanctorum hominum historiis. Quod utinam verum

, ipsius etiam Christi personas sustinere ? an non id sit cælum terræ aut cœno potius, sacra prophanis miscere ? Imagines i

n templis magna honestate depingi jubetur, et impudicam fœminam Mariæ aut Catharinæ, probrosum hominem Augustini aut Antoni

et impudicam fœminam Mariæ aut Catharinæ, probrosum hominem Augustini aut Antonii personam repræsentare patiemur ? Quod Arn

quisque considerabit, quod si nequam et perditus haberetur, qui solus aut cum paucis in templis id faceret ; an meliorem pu

t, et sanctissimæ religionis labes. Neque turpes cantilenæ audiantur, aut quæ turpitudinis memoriam excitent ad obscœnarum

ciunt pericula, sibique incolumitatem in tantis laqueis pollicentur ; aut quod verius puto vilem habent animam suam, eamque

rret, nunc prætermittendum est, et quod addunt copiosius explicandum, aut comœdias in universum abdicandas, aut mulieres si

d addunt copiosius explicandum, aut comœdias in universum abdicandas, aut mulieres si non velint, ultro invitandas ut fabul

as comitantur, latus stipant, non secus atque incensa libidine canes, aut equi hinnientes visa equa, ad quam prurientes lib

t partum ardenti cupiditate rapiuntur feroces et rapidi, nulla fræni, aut sessoris cura, ne fustis quidem tergus quamvis ve

inam nulli licere, vel emere, vel docere, vel vendere, vel conviviis, aut spectaculis adhibere sanxerunt. l. fidicinam libr

novo facto principio explicare, num certam sedem histrionibus, domum, aut theatrum extruere expediat rebus communibus et pr

im tributo imposito (ea enim species obtenditur) unde inopes alantur, aut quod in alias publicas utilitates impendatur. Sit

re aures tantis per iis voluptatibus dare. Neque ullo insigni probro, aut facinore id spectaculum eatenus fuisse fœdatum. S

ditione viris et fœminis inter se libere conveniendi, prasertim domus aut theatri magistro venali ; nam qui emit magno vend

in eas juvenes despumarent. Sic fiet ut nulla sic pudicitia virginis aut nuptæ, quæ non facile ea theatri commoditate poll

um spectandumque loci opportunitate, et præfectus cum magno domum eam aut theatrum conduxerit, histriones undique conquirat

esse dixerit et vagam. Missos facio viros graves ætate nobilitateque, aut ex ordine sacrato, quorum si hoc tempore aliquis

rporis potuissent ad meliora studia convertere, rempublicamque bello, aut pace aliis artibus adjuvare neque enim sine magno

nia faciunt. Postremo num juvenes ex his pervigiliis et baccanalibus, aut strenuos milites aut bonos senatores fore credimu

num juvenes ex his pervigiliis et baccanalibus, aut strenuos milites aut bonos senatores fore credimus ? discent iili quid

erunt ? cum totos dies residere in theatris consueverint, quo tempore aut equos calcaribus incitare, et flectere cum dexter

ut equos calcaribus incitare, et flectere cum dexteritate potuissent, aut jactu et sagittis certare, aut alia ratione vires

t flectere cum dexteritate potuissent, aut jactu et sagittis certare, aut alia ratione vires corporis exercere certe pacis

aretur, neque facile via se daret ad eos sumptus tolerandos, viderent aut multas histrionum societates universa provincia v

st, si partem ejus lucri ad alendos egenos converterent, publica domo aut theatro constituto, magnoque alicui locato. Sic e

rent : consilium sane præclarum si facta cogitationibus responderent, aut vero ullis legibus satis frænari posset histrionu

ipsisve cantilenis ad modos obscœnos et turpes decantatis, aperteque aut oblique turpitudinem indicantibus, utrumque enim

ecesse est ; neque enim tam grave supplicium innocentibus imponeretur aut leviter peccantibus. quod si artis sordes et ludi

professione artis, cui erant impares, sive desertis castris præmetu, aut alio quopiam facinore designato. Neque enim vulga

arum ferme, qui vulgo in Hispania versantur opera venali, aperte enim aut dissimulanter quasvis turpitudines in omni ferme

his scenicis ludis interfui, neque vero decere putabam, ut sacerdotes aut monachi fabularum auditione sacratum ordinem sugi

concurrisse ex ipsis rupibus, et lapicidinis avulsos nullo scindente aut movente, dixerunt. Sed præter oblectationem ad af

artem informandis multum possit necesse est. Quid enim virtutes sunt, aut in quo magis versantur, quam ut animi motus compe

ione negat ex tribus modis, quibus vulgo utebantur Phrygiam harmoniam aut Lydiam puerorum institutioni convenire Sed Dorica

to, in civitates et oppida incurrisse nullo discrimine sexus, ætatis, aut conditionis ; ac præsertim in levitatem et turpit

um crimen et dedecus abire impune patiuntur, modestiæ et humanitatis, aut festivitatis laudem colligentes ex probro cultus

tiosis pestilentissima. Nam cum duo sint maxima mala, id est, si homo aut seipsum aut Deum lædat, hoc utrumque in ludis pub

lentissima. Nam cum duo sint maxima mala, id est, si homo aut seipsum aut Deum lædat, hoc utrumque in ludis publicis agitur

bolo, pompis, et operibus ejus. Itaque si qui Isidori ætate ad circum aut theatrum ludos spectandi causa convenisset, ejus

re quæ loqui non licet. Eandem vanitatem Cyprianus exagitat epist. II aut in veteri ordine lib. II. epist. II. « Converte,

uptela vitiosior. Nam et comicæ fabulæ de stupris virginum loquuntur, aut amoribus meretricum ; et quo magis sunt eloquente

t adulteria dum fingunt, et simulatis erudiunt ad vera ? Quid juvenes aut virgines faciant, cum et fieri sine pudore, et sp

aule tres Chrysostomi homiliæ extant, in prima extrema de spectaculis aut cursu equorum, quasi de re vana loqui prohibet. T

tanto patrum labore vanitatem invehant in remp. Christianam ; populi aut suis ipsorum cupiditatibus et voluptatibus leviss

fautores theatra habuerunt homines corruptissimos, ignavos principes aut magistratus. Atque hactenus quid leges civiles sa

neant convivia, neque iis cætibus misceantur, ubi amatoria cantantur, aut turpia, aut obscæni motus coreis, et saltationibu

ia, neque iis cætibus misceantur, ubi amatoria cantantur, aut turpia, aut obscæni motus coreis, et saltationibus efferuntur

, aut obscæni motus coreis, et saltationibus efferuntur : ne auditus, aut obtutus sacris mysteriis deputati, turpium specta

et ministros altaris vel quoslibet clericos spectaculis aliquibus quæ aut in nuptiis aut scenis exhibentur interesse, sed a

taris vel quoslibet clericos spectaculis aliquibus quæ aut in nuptiis aut scenis exhibentur interesse, sed antequam thymeli

istianis legibus discrepare, inscitia antiquitatis vel improbitatise, aut utroque vitio peccantes, quos hoc loco mittamus,

emplis obscœna cantica decantentur, quibus locis orare potius debent, aut clericos psallentes audire, eoque a templis, port

ravitate deterreant, neque id fiat ab iis qui ex sacrato ordine sunt, aut sacerdotium Ecclesiasticum habent, ut personati q

otium Ecclesiasticum habent, ut personati quocumque in loco incedant, aut in aliquo spectaculo aut ludos personam agant, al

nt, ut personati quocumque in loco incedant, aut in aliquo spectaculo aut ludos personam agant, alioqui gravi eos pœnæ subj

ionem, tremorum observationes, incantationes, amuletæ quæ appenduntur aut alligantur, et phlacteria quoque appellantur, pro

sententia. Et ideo, inquit, « nullus Christianus debet esse mercator, aut si voluerit esse projiciatur de Ecclesia Dei », e

iam concederemus si a tirpitudine penitus recederent, essetque ea ars aut reipublicæ necessaria, aut quae intra fines hones

tudine penitus recederent, essetque ea ars aut reipublicæ necessaria, aut quae intra fines honestatis ullis legibus magistr

am imitandi licentiam sumat. Num minus hoc tempore periculum imminet, aut minus cauti quam Massilienses Christiani esse deb

partes pro arbitrio proque voluntate dare. Eant ergo magni Philosophi aut Theologi, civitatibus permittant theatra quasi re

fortassis, qui perditissimi cum sint passim offendunt nulla quamvis, aut levissima occasione, quos mulier proba curare non

ione modoque tractari non vult. » Sed designentur tamen per civitates aut diœceses censores, a quibus probentur quæcumque a

na civitate fit, si diligentia adsit, quo minus in multis civitatibus aut provinciis fieri possit, ego sane videre non poss

udæis fuisse, rem ineptissimam faciat : multa enim vitiantur quotidie aut vecordia populi aut negligentia magistratuum. Neq

eptissimam faciat : multa enim vitiantur quotidie aut vecordia populi aut negligentia magistratuum. Neque satis occurritur

masculæ libidini scortis permissis, cum sciamus in quibus provinciis aut civitatibus ea labes maxime viget, ibi majorem sc

les, Gaguinus, et Æmilius lib. VII. Utinam o utinam Ludovice viveres, aut posteri tui, regesque omnes tua exempla imitarent

mel corruptus vlouptate animus. Præterea qui ad solicitandas virgines aut conjuges idonei sunt viri copiis abundantes, ad l

otius certissimam temperantiæ esse. Quod si populo connivere velimus, aut cautissimos audire, exoletos etiam tolerare opus

am tempore servatur, (uti Abulensis ad illa verba ait,) ne meretricum aut eorum qui anathemati sunt subjecti dona templis o

t, conducat : quod lucrum in sumptus publicos civitatibus impendatur, aut etiam aliqui privato cedat, cui jus lupanaris con

s fœminis, quæ ad cultum et victum necessaria sunt, carissime vendat, aut locet duplo amplius quam in foro vænali, cujus pe

illi faciunt, ut ære alieno gravatæ, ut velint maxime inde discedere, aut cessare quasi alieno ære vinctæ non possint. Mult

ictum est, viros admittunt, lenones contra leges regni esse patiuntur aut dissimulant, choræas et cantus obscœnissimos exco

o collecta subjicerem, operæ pretium me facturum judicabam. Fortassis aut amoveri tantum dedecus impetrabimus, in quo multæ

um dedecus impetrabimus, in quo multæ et graves turpitudines insunt ; aut ut certis finibus ea labes circumscribatur, ne se

« Magister Lupanaris priusquam ad id munus admittatur, senatui urbis aut oppidi se probet, neque exercere incipiat nisi co

cceperit non majoris is vendat quam sit a judice taxatum. Sit medicus aut chirurgus, cui meretrices singulis octo diebus di

nar invisant, ii renunciabunt Prætori si quam ex his legibus negligi, aut si quid præterea censura dignum considerabunt. Qu

ssint, breve circum humeros pallium coloris crocei gestent. Ne nuptæ, aut quarum patres in eadem urbe vivunt, aut ex altero

ris crocei gestent. Ne nuptæ, aut quarum patres in eadem urbe vivunt, aut ex altero parente fusci coloris natæ in lupanari

in obsequio habeat minorem quadraginta annis. Ne in templis pulvinari aut alioqui vesti stragulæ insedeat instar honestarum

alii facturi sint. Id modo quæstionem habet, an qui scit merces emi, aut domum conduci, ut ea opportunitate abutantur, ill

candi alicui dare ; neque potest negari eum qui domum meretrici locat aut fucos vendit, illam juvare ut quæstum corpore fac

ta, quibus nonnulli manus dant, atque concedunt, eas actiones locandi aut vendendi non vacare culpa. Verum his communis pro

titur meretrix, abutuntur alii. Quæ primi generis sunt dare, vendere, aut locare illi, cui iis rebus abuti propositum esse

tum esse non ignoramus, crimen est. Sic neque templa deorum extruere, aut etiam instaurare, sed neque synagogas Judæis lici

m reformidant, offerant, ut de suis facultatibus reparetur synagoga : aut Comes ubi hoc compererit primo constitutum, ipse

lum quoddam evertisset, jussus a Juliano Imperatore instaurare illud, aut pretium solvere, fuga sibi consuluit primum, dein

I. ergo ratio altera commodior nobis videbatur ex legum prohibitione, aut permissu distinctio. Licet enim vendere meretrici

tror de iis quæ ad impium cultum convertenda sunt, non licere ea dare aut vendere, ne convitium religioni fiat, nisi forsit

are aut vendere, ne convitium religioni fiat, nisi forsitan ubi Judæi aut aliæ gentes impune cum Christianis versantur, quo

abstinebit, me certe arbitro, suasque merces iis tantum vendet viris aut fœminis, quos honestos esse credet. At nemo eum d

t fore, ut scortis modo, quæ in lupanari vivunt, liceat dare, vendere aut locare quibus abutantur ad peccatum, cum sit, sup

r, continebaturque aliud quam pugna hominum cum tauris. Is quidem mos aut numquam in Hispania est sublatus, aut ex interval

minum cum tauris. Is quidem mos aut numquam in Hispania est sublatus, aut ex intervallo repetitus est in nostra gente, quod

ris autem ludis neutrum fit, nemo ad pugnam cogitur, ne servus quidem aut mortik alicujus3 reus, omnes voluntarii in arenam

i provideri non potuit. Si tabulati ruina opprimatur aliquis, e tecto aut fenestra decidat, dicam equidem casu id ex accide

, neque propterea ludum reprobandum contendam ; at interfici homines, aut vulnerari a tauris, cum semper ferme contingat, l

amen est, et multo plures per æstatem haustu frigidæ pereunt, peponum aut aliorum fructuum esu, neque iis propterea abstine

dem cautio adhibeatur, ne tauri nocere possint cornuum parte præcisa, aut iis oblonga fune constrictis, uti Romæ fieri cons

præcisa, aut iis oblonga fune constrictis, uti Romæ fieri consuevit, aut si ex equis tantum agitent, pedites nulli, agitat

lto commodius fore si equorum cursu exercerentur, sagittandi peritia, aut armati sudibus concurrerent ludicro certamine, ut

culpa dicerent, et audacia evenire mala. Peponibus aliisque fructibus aut haustu frigidæ, ne intemperantes pereant, cavere

ue ferarum et bestiarum agitationes exercere vel fieri permitterent ; aut illis quomodolibet interessent, prout in eadem co

a, non autem per clausulas generales idem importantes mentio habenda, aut aliqua alia forma ad hoc servanda foret, illis al

, lectoribus, professoribus prædictis, vel quibusvis aliis communiter aut divisim ab Apostolica sit sede indultum, quod int

nebulonem, qui ut se oblectaret, in puerorum gregem seu amentes tres aut quatuor, feram immitteret cornu armatumo aut dent

gregem seu amentes tres aut quatuor, feram immitteret cornu armatumo aut dente : in vulgo necessum est, cum tauri agitantu

editesve ludicro certamine in justæ pugnæ modum cum singulis singuli, aut facto agmine. Cursis juvenes, lucta, jactuque cer

avissimam ignominiam Censeo Principi eam rem vel maxime curæ fore, ne aut ipse suo exemplo auctoritatem conciliet arti vani

sius etiam Christi personas repræsentare ? An non id sit cælum terræ, aut cœno potius, sacra profanis miscere ? Imagines in

n templis magna honestate depingi cavetur, et impudicam fœminam Mariæ aut Catherinæ, probosum hominem Augustini, aut Antoni

et impudicam fœminam Mariæ aut Catherinæ, probosum hominem Augustini, aut Antonii personam sustinere patiamur ? Quod Arnobi

lo, sed viros eruditionis et modestiæ opinione præstantes. Aiunt enim aut comœdias in universum abdicandas, aut mulieres in

opinione præstantes. Aiunt enim aut comœdias in universum abdicandas, aut mulieres inducendas in theatrum. quod majus peric

o præterea nullam certam sedem histrionibus extruendam publice, domum aut theatrum, quamvis lucri parte locatam under inope

domum aut theatrum, quamvis lucri parte locatam under inopes alantur, aut quod in alias publicas utilitates impendatur : ea

ditione viris et fœminis inter se libere conveniendi, præsertim domus aut theatri magistro venali. nam qui emit magno, vend

atisfacere. Postremo num juvenes ex his pervigiliis et bacchanalibus, aut strenuos milites, aut bonos senatores fore credim

um juvenes ex his pervigiliis et bacchanalibus, aut strenuos milites, aut bonos senatores fore credimus ? Discent illi quid

runt : cum totos dies residere in theatris consueverint : quo tempore aut equos calcaribus incitare et flectere potuissent,

t : quo tempore aut equos calcaribus incitare et flectere potuissent, aut alia ratione vires corporis exercere, aut certe p

are et flectere potuissent, aut alia ratione vires corporis exercere, aut certe pacis artis commentari. Scimus Romæ primum

truxisset, uti Tertullianus ait. Ergo Pompeii imitatione cum templis, aut hospitiis pauperum, theatrum jungatur, quo majus

uptate superantur, qui vel immodice, vel illicite utuntur re venerea, aut cibi et potus luxum consectantur ; vix est qui eo

uxum consectantur ; vix est qui eos inter intemperantes collocet, qui aut vana, aut stulta, aut etiam obscœna, vel audire v

ctantur ; vix est qui eos inter intemperantes collocet, qui aut vana, aut stulta, aut etiam obscœna, vel audire vel spectar

x est qui eos inter intemperantes collocet, qui aut vana, aut stulta, aut etiam obscœna, vel audire vel spectare gaudent, n

a, aut etiam obscœna, vel audire vel spectare gaudent, nec in videndo aut audiendo modum tenent. Solent enim homines tantum

luxuriosi maculam eluere potest, qui totos dies desidet in theatris, aut scenicas artes et cœmedos prosequitur, ejus volup

itudinis excitandum. Postremo, quæ major est illecebra, adolescentes, aut quæ major pestis, fœminæ aut puellæ, in theatrum

, quæ major est illecebra, adolescentes, aut quæ major pestis, fœminæ aut puellæ, in theatrum producuntur, quæ non solum pe

Christianos non fit, ut quis impune in scenicis ludis Deo maledicat, aut ea proferat in sanctos viros, quæ ab eorum condit

non in turpibus argumentis ibi versari, sed sacras historias referre, aut ex divinis libris petitas, ex sanctorum historiis

t, histrionum nempe et comœdorum publici illi actus, tolerari debeant aut permitti, et an bona conscientia fidelis talia qu

lesiæ tam turpi contagione fœdaretur. 6. Nihil publice debet permitti aut foveri, quo opifices et rustici, relicto opere qu

tatem spectatorem. Neque argumenta jam tractari de natalitiis Deorum, aut de templorum dedicatione, nec ad ea referri quæ f

uptela vitiosior. Nam et comicæ fabulæ de stupris virginum loquuntur, aut amoribus meretricum et quo magis sunt eloquentes

habuerunt theatra fautores, homines corruptissimos, ignavos Principes aut Magistratus. Quod vero spectat Ecclesiastica stat

on licet, multo minus ipsis favere, totosque dies in illis spectandis aut audiendis insumere. Concilium Agathense cap. 39.

tiones et adulteria, et petulantiam, et c. » Quid, quod populi quidam aut Reipub. bene moratæ priusquam degenerarent, sceni

lane repudiarint ? Lacedæmones nulla permisisse spectacula Comœdiarum aut Tragœdiarum, Plutarchus in Apophteg. autor est. D

eduntur. Respondimus jam, ubi de lupanaribus actum, non esse facienda aut permittenda mala, ut eveniant bona. Addimus nunc

scenicis ludis judicant, nec tolerandum esse, ut obscœna, inhonesta, aut alia ibi dicantur aut fiant, quæ possint mores sp

nt, nec tolerandum esse, ut obscœna, inhonesta, aut alia ibi dicantur aut fiant, quæ possint mores spectatorum corrumpere :

orrumpere : sed modum actoribus ponendum esse, et certas leges dandas aut limites præscribendos, quos non excedant impune.

enim quos extulisti mores unquam refers. Nemo non rubiginis aliquid, aut imprimit, aut spectantibus allinit. Itaque nihil

ulisti mores unquam refers. Nemo non rubiginis aliquid, aut imprimit, aut spectantibus allinit. Itaque nihil omnino damnosi

nulla ratione licere, sub ulla conditione, Drama aliquod instituere, aut aliquando honestæ oblectationis causa, et exercit

licebit fidelibus interesse Comœdiis, Tragœdiis, mimis, moralitatibus aut similibus ludis, actis publice vel privatim ; cum

gitare, nec plausus et risus inconditos et fabulas inanes ibi referte aut cantare præsumat, vel turpia joca ante se fieri p

nvivia, nec his actibus misceantur, ubi amatoria cantantur et turpia, aut obscæni motus corporum choreis et saltationibus e

bscæni motus corporum choreis et saltationibus efferentur, ne auditus aut obtutus sacris mysteriis deputati turpium spectac

t ministros altaris vel quos libet clericos spectaculis aliquibus quæ aut in nuptiis aut scenis exhibentur interesse » de c

aris vel quos libet clericos spectaculis aliquibus quæ aut in nuptiis aut scenis exhibentur interesse » de consecr. dist. 5

gitare, nec plausus et risus inconditos et fabulas inanes ibi referte aut cantare præsumat, vel turpia joca ante se fieri p

nvivia, nec his actibus misceantur, ubi amatoria cantantur et turpia, aut obscæni motus corporum choreis et saltationibus e

bscæni motus corporum choreis et saltationibus efferentur, ne auditus aut obtutus sacris mysteriis deputati turpium spectac

t ministros altaris vel quos libet clericos spectaculis aliquibus quæ aut in nuptiis aut scenis exhibentur interesse » de c

aris vel quos libet clericos spectaculis aliquibus quæ aut in nuptiis aut scenis exhibentur interesse » de consecr. dist. 5

ejus audita vox esset, deplorata jam foret theatrorum causa, et iste aut ut fraudulentus calumniator, aut ut iniquus præva

jam foret theatrorum causa, et iste aut ut fraudulentus calumniator, aut ut iniquus prævaricator literam suam in fronte ge

simi feruntur. Atque utinam fecisset Deus Immortalis ut aculeum illum aut nunquam sensissent Græci, aut primo quod inflixit

cisset Deus Immortalis ut aculeum illum aut nunquam sensissent Græci, aut primo quod inflixit vulnere extraxissent ! Utinam

rgunda Regi et aulicis jucundo fuisse spectaculo : quid plura ? binas aut ternas principio exhibent magnificas et ab omni v

Viri illi prudentia et gravitate præstantes, coram filiis impuberibus aut jurare, aut turpe verbum proferre nefas ducebant,

udentia et gravitate præstantes, coram filiis impuberibus aut jurare, aut turpe verbum proferre nefas ducebant, quæ palam a

, quæ vox cum prætereuntes digito monstrantur tanquam novi e Peruvio, aut Japonia homines ? quis paulum honestior a Comœdo

t in levissima voluptate hominibus concilianda, id perficiunt quinque aut sex ut summum tragœdiis vetustate rancidis, artif

toriam ab histrionibus perpoliri. Nam quo vos obstringetis scelere si aut eloquentiam a Rep. aut actionem ab eloquentia, au

perpoliri. Nam quo vos obstringetis scelere si aut eloquentiam a Rep. aut actionem ab eloquentia, aut artem scenicam ab act

ingetis scelere si aut eloquentiam a Rep. aut actionem ab eloquentia, aut artem scenicam ab actione tollitis ? Quod si aliu

ut vendibilia proponere ? negem histrionibus usum esse Demonsthenem, aut Ciceronem ? utendum præcepisse Quintilianum ? hæc

o vix possint extundere ? Neque enim omnes Roscios esse putandum est, aut Ambivios : Turpiones certe videmus plurimos ore s

addit « fortem ac virilem non ab scena et histrionibus, sed ab armis, aut etiam a palæstra ». Jam-ne sentis Rosci quam paru

x memoria promptius expromere quam tu omnium sphæristeriorum Rolandum aut Sylviam. Quare ante omnia scire te volo, quod inv

sit auctoritate suadendum ». Eam vero provinciam cur imponat Comœdo, aut exigi a prætextato puero velit Fabius, equidem no

scena, sic in foro actioni finem plausu et strepitu esse imponendum : aut certe ut in fabulis fieri solet, ex turbulento et

t ! o Censores Craffis, et Catonibus severiores qui ridere plusculum, aut ludere, non mitius notandum putant quam parricidi

pa carent, vituperari non debent. Eam igitur maculam qua offenduntur, aut a tragœdiis, aut ab earum docendarum arte oportet

rari non debent. Eam igitur maculam qua offenduntur, aut a tragœdiis, aut ab earum docendarum arte oportet esse contractam.

s non discat in Constantino religionem triumphare ? quis ex horribili aut Nabuchodonosoris Assyrii, aut Armenii Tigranis tr

ligionem triumphare ? quis ex horribili aut Nabuchodonosoris Assyrii, aut Armenii Tigranis transformatione modestior domum

us, quia domi prandere non licet, in templis residere non displicet : aut si paulo justiore corona nobilitati sunt, si quid

as meas verbis optimis exornem. Quid appellas tragœdiæ obscœnitatem ? aut hoc verbum in quo argumento ponis ? opinor in lud

et. Sunt hæc profecto magna, Judices, et longe magis necessaria, quam aut capere vulgus possit, aut ego dicendo exprimere.

a, Judices, et longe magis necessaria, quam aut capere vulgus possit, aut ego dicendo exprimere. Vos qui ad gubernacula Rei

henes ille Græcorum Oratorum vertex : neque levius de ea judicium est aut ejus adversarii Æschinis, qui ex histrione factus

gestus arguebat, quo culmen eloquentiæ nondum attigisse monstraret : aut Romanorum, ut M. Ciceronis, qui actionem esse qua

bus desperanti Demostheni occurisse Satyrum Mimum et paucos Euripidis aut Sophoclis versus eo corporis motu et vocis tenore

s omnifide quantum memoria suggerit, expono ; ne quid de eorum sensu, aut dissimulare tacendo, aut obscurare mutando censea

a suggerit, expono ; ne quid de eorum sensu, aut dissimulare tacendo, aut obscurare mutando censear. Sed hæc quantum a sæcu

ne sacrificie, quod certamen non consecratum mortuo ? » Itaque cum id aut solum, aut potissimum in theatris accusarint Eccl

ie, quod certamen non consecratum mortuo ? » Itaque cum id aut solum, aut potissimum in theatris accusarint Ecclesiæ optima

oluptatibus detineri, nihil eodem die sibi vendicet Scena theatralis, aut Circense certamen, aut ferarum lachrymosa spectac

ihil eodem die sibi vendicet Scena theatralis, aut Circense certamen, aut ferarum lachrymosa spectacula. Et si in nostrum o

e certamen, aut ferarum lachrymosa spectacula. Et si in nostrum ortum aut natalem celebranda solennitas inciderit, differat

oluptatibus detineri, nihil eodem die sibi vendicet Scena theatralis, aut Circense certamen, aut ferarum lachrymosa spectac

ihil eodem die sibi vendicet Scena theatralis, aut Circense certamen, aut ferarum lachrymosa spectacula. Et si in nostrum o

e certamen, aut ferarum lachrymosa spectacula. Et si in nostrum ortum aut natalem celebranda solennitas inciderit, differat

 : sint postremo quæcumque alia quæ divinum possunt turbare Officium, aut oculos diuinæ majestatis offendere, ab ipsis pror

; ne ubi peccatorum est venia postulanda, ibi peccandi detur occasio, aut deprehendantur peccata committi. Cessent in Eccle

 : sint postremo quæcumque alia quæ divinum possunt turbare Officium, aut oculos diuinæ majestatis offendere, ab ipsis pror

; ne ubi peccatorum est venia postulanda, ibi peccandi detur occasio, aut deprehendantur peccata committi. Cessent in Eccle

scripta sua, spongia, linguaúe delere iussos, nisi ferulis obiurgari, aut flumine proximo mergi voluissent, vt ait Suetoniu

rsint, ne his cætibus misceantur, vbi amatoria cantãtur, & turpia aut obscæni motus corporum, choreis & saltibus ef

ministros altarus, vel quoslibet clericos spectaculis aliquibus, qui aut in nuptÿs aut in cœnis exhibentur interesse, sed

arus, vel quoslibet clericos spectaculis aliquibus, qui aut in nuptÿs aut in cœnis exhibentur interesse, sed antequam thyme

ctacula rogo quid corpori præstant, qui dúe animæ conferre videntur ? aut certè nihil in homine, cui curiositas prosit, inu

usis vana sunt. Quod enim turpe factũ nõ ostẽditur in theatris ? Quod aut impudens verbũ non proferunt qui risum mouens scu

istianè & verè sensit dum ait, Spectacula edita effusasq́; opes, aut operum magnificentiam enumerare luxuriæ fanentis

as inter se cohortes, ne dimicantes in bello armatos hostes timerent, aut sanguinem perhorrescerent. Cruentum & illud s

ulum, quod ludum venatorium exhibebat, quo cum bestiis depugnabatur1. aut damnum, 1. 8. §. quicunque, de pœn. P., ad quem d

3. Cor. Tacit. lib. 12. Annal. Iul. Capito. in Maximo & Balbo. 1. aut damnum, 1. 8. §. quicunque, de pœn. P. l. ad best

’elles soient, ou aux paroles déshonnêtes qui s’y disent. « Non decet aut fas est oculos Sacerdotum Domini hujusmodi Specta

cet aut fas est oculos Sacerdotum Domini hujusmodi Spectaculis fœdari aut mentem quibus libet scurilitatibus aut turpiloqii

i hujusmodi Spectaculis fœdari aut mentem quibus libet scurilitatibus aut turpiloqiis ad inania rapi. » Le Concile de Bord

. Et Saint JérômeConcil. Elib. can. 7. ne qua fidelis vel Catechumena aut Comicos aut Scenicos viros habeat. applique propr

érômeConcil. Elib. can. 7. ne qua fidelis vel Catechumena aut Comicos aut Scenicos viros habeat. applique proprement le mot

el. et in Hylar. Concil. Elib. can. 7. ne qua fidelis vel Catechumena aut Comicos aut Scenicos viros habeat. « Quod genus l

lar. Concil. Elib. can. 7. ne qua fidelis vel Catechumena aut Comicos aut Scenicos viros habeat. « Quod genus ludorum ab Os

« si quis itaque vestrum hanc salubrem exhortationem parvipendiderit, aut contemptui tradiderit, sciat se pro qualitatis me

he, que de danser. » Gregorius . « Melius esse die Dominico fodere, aut arare, quam choreas ducere. » Ce qui s’accorde

« si quis itaque vestrum hanc salubrem exhortationem parvipendiderit, aut contemptui tradiderit, sciat se pro qualitatis me

. 11. memb. 2. a. 2. Gregorius . « Melius esse die Dominico fodere, aut arare, quam choreas ducere. » S. Thomas 2. 2.

fuisset tolerabilius nullam unquam Deorum notitiam, nullam opinionem, aut historiam habuisse, quam tales eos facere qui cæs

« Si quelque douleur du corps, dit-il « Si te dolor aliquis corporis, aut infirmitas valetudinis tuæ tenuit, quo minus ad l

ux Fêtes des Jeux. « Qui est-ce, dit-il « Quis tandem me reprehendat, aut quis mihi jure succenseat si quantum cæteris ad s

t ac strueretur : nec perinde Magistratus rem familiarem exhausturos, aut populo efflagitandi Græca certamina ad Magistrati

ero dicere quidquam turpe interdixerimus, clarum est quia et aspicere aut picturas, aut actus deformes prohibemus : sit igi

dquam turpe interdixerimus, clarum est quia et aspicere aut picturas, aut actus deformes prohibemus : sit igitur cura magis

inquit enim. Unde singuli deorum extiterint an cuncti semper fuerint, aut qua specie, hactenus est ignoratum, nisi nuper, a

io fabulosa, non unus reperitur modus, per figmentum vera referendi : aut enim contextio narrationis perturpia, et indigna

ilius en parle de la sorte « Deum qui non summum putet, Aut stultum, aut verum esse imperitum existimet, Cui in manu sit q

cilens, Qui te nec amet, nec studeat tui, Aut tu illum fructu fallas, aut per litteras Avertas aliquod nomen, aut per servu

, Aut tu illum fructu fallas, aut per litteras Avertas aliquod nomen, aut per servulum Percutias pavidum, postremo a parco

in scena non plus decuit, quam si Plautus, inquit ; noster voluisset, aut Nævius, Publio et Cneo Scipioni, aut Cæcilius Mar

utus, inquit ; noster voluisset, aut Nævius, Publio et Cneo Scipioni, aut Cæcilius Marco Catoni maledicere. » Cicero in lib

« Nous offrons, dit S. Augustin « Dæmonum est suave sacrificium cum aut dicitur a nobis alioquid aut fit, quo honestas, q

stin « Dæmonum est suave sacrificium cum aut dicitur a nobis alioquid aut fit, quo honestas, quæ est amica justitiæ, improb

udes inverecunda delectatione cantare ? indui ferino habitu, et capræ aut cervo similem fieri ? Ut homo ad imaginem Dei et

iani debent maxime talia ludibria evitare, et fugere, ne ea faciendo, aut assistendo videantur paganisare, et Idolo reveren

tenere traditiones Gentilium : scriptum est enim : omnia quæ facitis aut in verbo, aut in opere, omnia in nomine Domini no

iones Gentilium : scriptum est enim : omnia quæ facitis aut in verbo, aut in opere, omnia in nomine Domini nostri Jesu Chri

nostris voluerint obtrectare ? Quis ergo tametsi fuerit plane saxeus, aut stupidus, hoc sine dolore ferre poterit ; nedum n

m Doctorem orbis terrarum dicentem : Quæ societas luci, ad tenebras ? aut quæ pars fideli cum infideli ? 2. Cor. 6. v.15. Q

adiis illustratus ? qua ratione, quæso, deinceps poterium Gentilibus, aut Judæis os obturare ? Qua ratione inducere valebim

e Circenses ludi exhiberentur. At quæ sine superstitione spectacula ? aut quis putat occini prætermissa a pueris et puellis

i enim nullus esset talium spectator ac fautor, nec essent quidem qui aut dicere illa, aut agere curarent. Quando vero vos

et talium spectator ac fautor, nec essent quidem qui aut dicere illa, aut agere curarent. Quando vero vos cernunt, et artes

voluptatibus occupari…nihil eodem die sibi vindicet scena theatralis, aut Circense certamen, aut ferarum lacrymosa spectacu

ihil eodem die sibi vindicet scena theatralis, aut Circense certamen, aut ferarum lacrymosa spectacula. Et si in nostrum or

se certamen, aut ferarum lacrymosa spectacula. Et si in nostrum ortum aut natalem celebranda solennitas inciderit differatu

onstitutions Apostoliques « Qui deditus Theatri spectaculis es, et c. aut desinat, aut repellatur a Baptismo. » Constitut.

Apostoliques « Qui deditus Theatri spectaculis es, et c. aut desinat, aut repellatur a Baptismo. » Constitut. Apostolic. ca

o aliquid boni capimus : Cum prosperitatis aliquid ab eo attribuitur, aut victoria de hostibus a Divinitate præstatur. Et q

ere videmur, quam si quis homini beneficium largienti injuriosus sit, aut blandientem conviciis cædat, aut osculantis vultu

beneficium largienti injuriosus sit, aut blandientem conviciis cædat, aut osculantis vultum mucrone transfigat ? interrogo

tant, quidve animæ conferre videntur……in his omnibus pro tam exiguis, aut magis ne exiguis quidem, sed nullis eam parvi pen

titia, an luxuria, an amentia : totum quippe in illis est ? Quid enim aut irreligiosius quam petere aliquid injuria Dei ? a

s est ? Quid enim aut irreligiosius quam petere aliquid injuria Dei ? aut quid stultius, quam quid petas non considerare :

id injuria Dei ? aut quid stultius, quam quid petas non considerare : aut quid tam perditi luxus, quam in luctu res desider

 : aut quid tam perditi luxus, quam in luctu res desiderare luxuriæ ? aut quid amentius, quam in malis esse, et malorum int

rat medicina languores ; sed quod periculosius conspicit imminere, ne aut materia corporis non sufficiat medicinæ ; aut pro

conspicit imminere, ne aut materia corporis non sufficiat medicinæ ; aut pro conditione mortali simul omnia non possit ave

etiam gemitu suo comprobavit, utrum igitur hæc Æsopum potius pro me, aut Accium dicere, oportuit si populus Romanus liber

eine d’excommunication « Prohibendum ne quæ fidelis, vel Catechumena, aut Comicos, aut Scenicos viros habeat. Quæcumque hoc

unication « Prohibendum ne quæ fidelis, vel Catechumena, aut Comicos, aut Scenicos viros habeat. Quæcumque hoc fecerit a co

ari, pictura Pantomimum veste humili, vel rugosis finibus agitatorem, aut vilem referat Histrionem, illico revellatur. » L.

rari, pictura Pantomimum veste humili, et rugosis finibus agitatorem, aut vilem offerat histrionem, illico revellatur : neq

e Concile d’Elvire « Prohibendum est ne qua fidelis, vel Catechumena, aut Comicos, aut Scenicos viros habeat. Quæcumque hoc

lvire « Prohibendum est ne qua fidelis, vel Catechumena, aut Comicos, aut Scenicos viros habeat. Quæcumque hoc fecerit, a c

ejus voluntatem Circensibus congaudentem, et spectaculis inhærentem, aut Theatro advenientem, dicimus autem ubi scena, et

tem, aut Theatro advenientem, dicimus autem ubi scena, et talia sunt, aut etiam ubi bestiis ad versus homines pugna est. »

erem, et virorum accuratior cultus, ipsa consensio, ipsa in favoribus aut conspiratio, aut dissensio inter se de commercio,

accuratior cultus, ipsa consensio, ipsa in favoribus aut conspiratio, aut dissensio inter se de commercio, scintillas libid

enalium vocabulo, in quos passim nomina data : non nobilitas cuiquam, aut ætas, aut acti honores impedimento, quominus Græc

cabulo, in quos passim nomina data : non nobilitas cuiquam, aut ætas, aut acti honores impedimento, quominus Græci, Latiniq

bidinum actrices, cruentæ, et lascivæ impiæ, et prodigæ : nullius rei aut atrocis, aut vilis commemoratio melior est. Quod

ces, cruentæ, et lascivæ impiæ, et prodigæ : nullius rei aut atrocis, aut vilis commemoratio melior est. Quod in facto reji

des dignités, dit la loi « Neque famosis et notatis, et quos scelus, aut vitæ turpitudo inquinat, et quos infamia ab hones

rari, pictura Pantomimum veste humili, et rugosis finibus Agitatorem, aut vilem offerat Histrionem ; illico revellatur, neq

gratia in Circum quadrigarii, in Scenam Scenici, in Xystum, Xystici, aut in Arenam prodibant Arenarii. Nam ministros ludor

redit ? « Si des Conducteurs de chariots, dit ce Concile « Si Auriga, aut Pantomimus credere voluerint, placuit ut prius ar

Scéniques, sous peine d’excommunication « Prohibendum ne qua fidelis, aut Catechumena, aut Comicos, aut Scenicos viros habe

eine d’excommunication « Prohibendum ne qua fidelis, aut Catechumena, aut Comicos, aut Scenicos viros habeat. Quæcumque hoc

unication « Prohibendum ne qua fidelis, aut Catechumena, aut Comicos, aut Scenicos viros habeat. Quæcumque hoc fecerit, a C

« Si quelque douleur du corps, dit-il « Si te dolor aliquis corporis, aut infirmitas valetudinis tuæ tenuit, quominus ad lu

Tertullien nous l’apprend ; « Les Dieux, dit-il « Nec Tragici quidem, aut Comici parcunt, et non ærumnas, vel errores domus

dinum actrices, cruentæ, et lasciviæ, impiæ et prodigæ : nullius rei, aut atrocis aut vilis commemoratio melior est ; quod

es, cruentæ, et lasciviæ, impiæ et prodigæ : nullius rei, aut atrocis aut vilis commemoratio melior est ; quod in facto rej

et fœminis Tragœdiis interponitur, et res ab Histrionibus expositas, aut quærelis, aut hymnis prosequitur. » Bullangerus l

agœdiis interponitur, et res ab Histrionibus expositas, aut quærelis, aut hymnis prosequitur. » Bullangerus lib. 2. de Thea

rouverons point , dit-il « Non itaque Poëtas laudabimus contumelios, aut scommata jactantes, non eos qui fingunt amantes,

ponunt : Ante omnes vero qui de diis disserunt, præsertim si plures, aut diversos ponunt, minime inter se concordes. Frate

fendre, dit le Concile « Prohibendum ne qua fidelis, vel Catechumena, aut Comicos, aut scenicos viros habeat. Quæcumque hoc

e Concile « Prohibendum ne qua fidelis, vel Catechumena, aut Comicos, aut scenicos viros habeat. Quæcumque hoc fecerit a Co

bidinum actrices, cruentæ et lascivæ, impiæ, et prodigæ ; nullius rei aut atrocis, aut vilis commemoratio melior est : Quod

ces, cruentæ et lascivæ, impiæ, et prodigæ ; nullius rei aut atrocis, aut vilis commemoratio melior est : Quod in facto rej

ierum, et virorum accuratio cultus, ipsa consensio, ipsa in favoribus aut conspiratio, aut dissensio inter se de commercio

accuratio cultus, ipsa consensio, ipsa in favoribus aut conspiratio, aut dissensio inter se de commercio scintillas libidi

omnibus stolidos, certis nominibus inverecundos. Et cum nulli hominum aut generi, aut professioni ab improbis isto sermone

idos, certis nominibus inverecundos. Et cum nulli hominum aut generi, aut professioni ab improbis isto sermone parcatur, ab

uptela vitiosior. Nam et Comicæ fabulæ de stupris virginum loquuntur, aut amoribus meretricum, et quo magis sunt eloquentes

ero dicere quidquam turpe interdixerimus, clarum est quia et aspicere aut picturas, aut actus turpes prohibemus. Sit ergo c

dquam turpe interdixerimus, clarum est quia et aspicere aut picturas, aut actus turpes prohibemus. Sit ergo cura magistrati

cum verecundia, et sobrietate ornantes se, et non in tortis crinibus, aut auro aut margaritis, vel veste pretiosa ; sed quo

undia, et sobrietate ornantes se, et non in tortis crinibus, aut auro aut margaritis, vel veste pretiosa ; sed quod decet m

ptela vitiosior : Nam et Comicæ fabulæ de stupris virginum loquuntur, aut amoribus meretricum. Et quo magis sunt eloquentes

sius etiam Christi personas repræsentare ? At non id sit cœlum terræ, aut cæno potius, sacra profanis miscere ? Imagines in

templis magna honestate depingi cavetur ; et impudicam fœminam Mariæ aut Catherinæ : probrosum hominem Augustini aut Anton

t impudicam fœminam Mariæ aut Catherinæ : probrosum hominem Augustini aut Antonii personam sustinere patiamur ? Quod Arnobi

ores caveant ne in suis gymnasiis Satyræ et declamationes recitentur, aut Tragœdiæ, Comœdiæ, Fabulæ, aut alii Judi Latini v

is Satyræ et declamationes recitentur, aut Tragœdiæ, Comœdiæ, Fabulæ, aut alii Judi Latini vel Gallici exhibeantur, quibus

lici exhibeantur, quibus lascivia, petulantia, procacitas, excitetur, aut contumeliæ convitia, aut maledicta in quemquam pu

lascivia, petulantia, procacitas, excitetur, aut contumeliæ convitia, aut maledicta in quemquam publicum ordinem, aut Magis

aut contumeliæ convitia, aut maledicta in quemquam publicum ordinem, aut Magistratum, aut privatum hominem contineantur. Q

onvitia, aut maledicta in quemquam publicum ordinem, aut Magistratum, aut privatum hominem contineantur. Qui contra fecerin

èglement « Ut omnis occasio tollatur scholasticos a studiis avocandi, aut ad nequitiam adducendi, omnes Histriones ab Acade

m futurus Orator desiderat. Non enim puerum, quem in hoc instituimus, aut fœmineæ vocis exilitate frangi volo, aut senilite

um, quem in hoc instituimus, aut fœmineæ vocis exilitate frangi volo, aut seniliter tremere. Nec vitia ebrietatis effingat,

, dit S. Thomas « De se vitiosum est quod mulier utatur veste virili, aut e converso et præcipue quia hoc potest esse causa

ionis omnium proventuum Ecclesiasticorum trium mensium spatio, ne hæc aut similia ludibria, in Ecclesia, quæ domus orationi

m demonstrationes….. Tales ludi nullo modo possunt fieri in Ecclesia, aut loco sacro, C. Cum decorem. de vit. et honest. Cl

ias rarissime agi permittat et nonnisi latinas ac decentes : et prius aut ipse eas examinet aut aliis examinandas committat

ittat et nonnisi latinas ac decentes : et prius aut ipse eas examinet aut aliis examinandas committat ; eas vero atque alia

est. Non est magnus animus, quem incurvat injuria. Aut potentior te, aut imbecillior læsit. Si imbecillior, parce illi ; s

ar c’est, dit-il « Mortem sibi consciscere ob fugiendiam paupertatem, aut amorem, aut molestum aliquid, non fortis est homi

t-il « Mortem sibi consciscere ob fugiendiam paupertatem, aut amorem, aut molestum aliquid, non fortis est hominis, sed pot

m honestæ formæ in eremo oberrantem. Hæc cum interrogaretur a me, cur aut quo modo in hæc loca advenisset ? Respondit : Nih

Ministros altaris, vel quoslibet Clericos spectaculis aliquibus, quæ aut in nuptiis, aut in scenis exhibentur, interesse. 

is, vel quoslibet Clericos spectaculis aliquibus, quæ aut in nuptiis, aut in scenis exhibentur, interesse. » De consecr.dis

et Missæ, concioni, ac vesperis intersit. Iisdem diebus nemo lusibus, aut choræis det operam, maxime dum divinum celebratur

l’an 1585 « Nec personati unquam incedant Clerici ; neve Comœdiarum, aut Chorearum, aut profani ullius spectaculi actores

c personati unquam incedant Clerici ; neve Comœdiarum, aut Chorearum, aut profani ullius spectaculi actores sint, vel spect

m virorum ignem incendunt gehennæ ? Hujus generis libros quamplurimos aut soli Hispani habemus, aut plures quam alii, neque

gehennæ ? Hujus generis libros quamplurimos aut soli Hispani habemus, aut plures quam alii, neque prohibentur unquam ; sed

bus turpissima ut incendia majora excitentur. Agit etiam eadem virum, aut amore captum adolescentulum, luget, deperit, peri

criptorum qui in nostræ Religionis deffensione floruerunt. Igitur qui aut oculis, aut auribus fœdarum Comœdiarum actoribus

i in nostræ Religionis deffensione floruerunt. Igitur qui aut oculis, aut auribus fœdarum Comœdiarum actoribus favent, nefa

ptatibus detineri, nihil de eodem die sibi vindicet Scena theatralis, aut Circense certamen, aut ferarum lacrymosa spectacu

l de eodem die sibi vindicet Scena theatralis, aut Circense certamen, aut ferarum lacrymosa spectacula : et si in nostrum o

certamen, aut ferarum lacrymosa spectacula : et si in nostrum ortum, aut natalem celebranda solennitas inciderit differatu

itationibus auditorum aures, et oculos oblectant, ejusmodi voluptatem aut in tota fabula, aut in aliqua ejus parte proposit

m aures, et oculos oblectant, ejusmodi voluptatem aut in tota fabula, aut in aliqua ejus parte propositam habent : agunt ig

arte propositam habent : agunt igitur criminose : estque eorum crimen aut scandali activi, ut loquuntur Theologi, aut homic

ose : estque eorum crimen aut scandali activi, ut loquuntur Theologi, aut homicidii spiritualis. 6. Nemo ab Ecclesia Christ

ri, de spectatorum peccato, ut nos, sentiunt. Ergo nos secus credere, aut opinari fas non est. Quinta via illorum Philosoph

caër, como heyo de presumir sales sin peccado ? « Numquid lapideus es aut ferreus ? Igni conjungeris ; et non ardebis ? »

enim nullus esset talium spectator, ac fautor, non essent quidem qui aut dicere illa, aut agere curarent. » Homil. 6. in M

t talium spectator, ac fautor, non essent quidem qui aut dicere illa, aut agere curarent. » Homil. 6. in Math. Pero viendo

ocunque peccato nimis anxie, et curiosius disquirere, sit ne mortale, aut veniale, pertinet ad conscientiam serviliter erga

fuisset tolerabilius nullam unquam Deorum notitiam, nullam opinionem, aut historiam habuisse, quam tales eos facere qui cæs

nhumanior. » Senec. lib. 1 Epist. 7. « Si te dolor aliquis corporis, aut infirmitas valetudinis tuæ tenuit, quo minus ad l

as et fastidio libens discedo. » Ibid. « Quis tandem me reprehendat, aut quis mihi jure succenseat si quantum cæteris ad s

t ac strueretur : nec perinde Magistratus rem familiarem exhausturos, aut populo efflagitandi Græca certamina ad Magistrati

ero dicere quidquam turpe interdixerimus, clarum est quia et aspicere aut picturas, aut actus deformes prohibemus : sit igi

dquam turpe interdixerimus, clarum est quia et aspicere aut picturas, aut actus deformes prohibemus : sit igitur cura magis

inquit enim. Unde singuli deorum extiterint an cuncti semper fuerint, aut qua specie, hactenus est ignoratum, nisi nuper, a

io fabulosa, non unus reperitur modus, per figmentum vera referendi : aut enim contextio narrationis perturpia, et indigna

m. quem Cecilius. » Ibid. « Deum qui non summum putet, Aut stultum, aut verum esse imperitum existimet, Cui in manu sit q

cilens, Qui te nec amet, nec studeat tui, Aut tu illum fructu fallas, aut per litteras Avertas aliquod nomen, aut per servu

, Aut tu illum fructu fallas, aut per litteras Avertas aliquod nomen, aut per servulum Percutias pavidum, postremo a parco

in scena non plus decuit, quam si Plautus, inquit ; noster voluisset, aut Nævius, Publio et Cneo Scipioni, aut Cæcilius Mar

utus, inquit ; noster voluisset, aut Nævius, Publio et Cneo Scipioni, aut Cæcilius Marco Catoni maledicere. » Cicero in lib

August. lib. 6. Confess. cap. 2. « Dæmonum est suave sacrificium cum aut dicitur a nobis alioquid aut fit, quo honestas, q

2. « Dæmonum est suave sacrificium cum aut dicitur a nobis alioquid aut fit, quo honestas, quæ est amica justitiæ, improb

udes inverecunda delectatione cantare ? indui ferino habitu, et capræ aut cervo similem fieri ? Ut homo ad imaginem Dei et

iani debent maxime talia ludibria evitare, et fugere, ne ea faciendo, aut assistendo videantur paganisare, et Idolo reveren

tenere traditiones Gentilium : scriptum est enim : omnia quæ facitis aut in verbo, aut in opere, omnia in nomine Domini no

iones Gentilium : scriptum est enim : omnia quæ facitis aut in verbo, aut in opere, omnia in nomine Domini nostri Jesu Chri

nostris voluerint obtrectare ? Quis ergo tametsi fuerit plane saxeus, aut stupidus, hoc sine dolore ferre poterit ; nedum n

m Doctorem orbis terrarum dicentem : Quæ societas luci, ad tenebras ? aut quæ pars fideli cum infideli ? 2. Cor. 6. v.15. Q

adiis illustratus ? qua ratione, quæso, deinceps poterium Gentilibus, aut Judæis os obturare ? Qua ratione inducere valebim

e Circenses ludi exhiberentur. At quæ sine superstitione spectacula ? aut quis putat occini prætermissa a pueris et puellis

i enim nullus esset talium spectator ac fautor, nec essent quidem qui aut dicere illa, aut agere curarent. Quando vero vos

et talium spectator ac fautor, nec essent quidem qui aut dicere illa, aut agere curarent. Quando vero vos cernunt, et artes

voluptatibus occupari…nihil eodem die sibi vindicet scena theatralis, aut Circense certamen, aut ferarum lacrymosa spectacu

ihil eodem die sibi vindicet scena theatralis, aut Circense certamen, aut ferarum lacrymosa spectacula. Et si in nostrum or

se certamen, aut ferarum lacrymosa spectacula. Et si in nostrum ortum aut natalem celebranda solennitas inciderit differatu

. Arelat. circa an. 452. « Qui deditus Theatri spectaculis es, et c. aut desinat, aut repellatur a Baptismo. » Constitut.

ca an. 452. « Qui deditus Theatri spectaculis es, et c. aut desinat, aut repellatur a Baptismo. » Constitut. Apostolic. ca

o aliquid boni capimus : Cum prosperitatis aliquid ab eo attribuitur, aut victoria de hostibus a Divinitate præstatur. Et q

ere videmur, quam si quis homini beneficium largienti injuriosus sit, aut blandientem conviciis cædat, aut osculantis vultu

beneficium largienti injuriosus sit, aut blandientem conviciis cædat, aut osculantis vultum mucrone transfigat ? interrogo

tant, quidve animæ conferre videntur……in his omnibus pro tam exiguis, aut magis ne exiguis quidem, sed nullis eam parvi pen

titia, an luxuria, an amentia : totum quippe in illis est ? Quid enim aut irreligiosius quam petere aliquid injuria Dei ? a

s est ? Quid enim aut irreligiosius quam petere aliquid injuria Dei ? aut quid stultius, quam quid petas non considerare :

id injuria Dei ? aut quid stultius, quam quid petas non considerare : aut quid tam perditi luxus, quam in luctu res desider

 : aut quid tam perditi luxus, quam in luctu res desiderare luxuriæ ? aut quid amentius, quam in malis esse, et malorum int

rat medicina languores ; sed quod periculosius conspicit imminere, ne aut materia corporis non sufficiat medicinæ ; aut pro

conspicit imminere, ne aut materia corporis non sufficiat medicinæ ; aut pro conditione mortali simul omnia non possit ave

etiam gemitu suo comprobavit, utrum igitur hæc Æsopum potius pro me, aut Accium dicere, oportuit si populus Romanus liber

3. ex Gennadij c. 72. « Prohibendum ne quæ fidelis, vel Catechumena, aut Comicos, aut Scenicos viros habeat. Quæcumque hoc

j c. 72. « Prohibendum ne quæ fidelis, vel Catechumena, aut Comicos, aut Scenicos viros habeat. Quæcumque hoc fecerit a co

ari, pictura Pantomimum veste humili, vel rugosis finibus agitatorem, aut vilem referat Histrionem, illico revellatur. » L.

rari, pictura Pantomimum veste humili, et rugosis finibus agitatorem, aut vilem offerat histrionem, illico revellatur : neq

ial. Cod. de nup. « Prohibendum est ne qua fidelis, vel Catechumena, aut Comicos, aut Scenicos viros habeat. Quæcumque hoc

nup. « Prohibendum est ne qua fidelis, vel Catechumena, aut Comicos, aut Scenicos viros habeat. Quæcumque hoc fecerit, a c

ejus voluntatem Circensibus congaudentem, et spectaculis inhærentem, aut Theatro advenientem, dicimus autem ubi scena, et

tem, aut Theatro advenientem, dicimus autem ubi scena, et talia sunt, aut etiam ubi bestiis ad versus homines pugna est. »

erem, et virorum accuratior cultus, ipsa consensio, ipsa in favoribus aut conspiratio, aut dissensio inter se de commercio,

accuratior cultus, ipsa consensio, ipsa in favoribus aut conspiratio, aut dissensio inter se de commercio, scintillas libid

enalium vocabulo, in quos passim nomina data : non nobilitas cuiquam, aut ætas, aut acti honores impedimento, quominus Græc

cabulo, in quos passim nomina data : non nobilitas cuiquam, aut ætas, aut acti honores impedimento, quominus Græci, Latiniq

bidinum actrices, cruentæ, et lascivæ impiæ, et prodigæ : nullius rei aut atrocis, aut vilis commemoratio melior est. Quod

ces, cruentæ, et lascivæ impiæ, et prodigæ : nullius rei aut atrocis, aut vilis commemoratio melior est. Quod in facto reji

Macrob. lib. 3. cap. 14. « Neque famosis et notatis, et quos scelus, aut vitæ turpitudo inquinat, et quos infamia ab hones

rari, pictura Pantomimum veste humili, et rugosis finibus Agitatorem, aut vilem offerat Histrionem ; illico revellatur, neq

gratia in Circum quadrigarii, in Scenam Scenici, in Xystum, Xystici, aut in Arenam prodibant Arenarii. Nam ministros ludor

not. in hunc Tertull. locum. Dissert. pag. 212. et 213. « Si Auriga, aut Pantomimus credere voluerint, placuit ut prius ar

itur. » Plin. secund. l. 4. epist. 22. « Prohibendum ne qua fidelis, aut Catechumena, aut Comicos, aut Scenicos viros habe

und. l. 4. epist. 22. « Prohibendum ne qua fidelis, aut Catechumena, aut Comicos, aut Scenicos viros habeat. Quæcumque hoc

ist. 22. « Prohibendum ne qua fidelis, aut Catechumena, aut Comicos, aut Scenicos viros habeat. Quæcumque hoc fecerit, a C

is funebribus, Acta ludis Romanis. » « Si te dolor aliquis corporis, aut infirmitas valetudinis tuæ tenuit, quominus ad lu

la est sine amore Menandri. » Ovid. in Trist. « Nec Tragici quidem, aut Comici parcunt, et non ærumnas, vel errores domus

dinum actrices, cruentæ, et lasciviæ, impiæ et prodigæ : nullius rei, aut atrocis aut vilis commemoratio melior est ; quod

es, cruentæ, et lasciviæ, impiæ et prodigæ : nullius rei, aut atrocis aut vilis commemoratio melior est ; quod in facto rej

et fœminis Tragœdiis interponitur, et res ab Histrionibus expositas, aut quærelis, aut hymnis prosequitur. » Bullangerus l

agœdiis interponitur, et res ab Histrionibus expositas, aut quærelis, aut hymnis prosequitur. » Bullangerus lib. 2. de Thea

2. de Theatro, cap. 12. « Non itaque Poëtas laudabimus contumelios, aut scommata jactantes, non eos qui fingunt amantes,

ponunt : Ante omnes vero qui de diis disserunt, præsertim si plures, aut diversos ponunt, minime inter se concordes. Frate

pseudo sext. can. 51. « Prohibendum ne qua fidelis, vel Catechumena, aut Comicos, aut scenicos viros habeat. Quæcumque hoc

can. 51. « Prohibendum ne qua fidelis, vel Catechumena, aut Comicos, aut scenicos viros habeat. Quæcumque hoc fecerit a Co

bidinum actrices, cruentæ et lascivæ, impiæ, et prodigæ ; nullius rei aut atrocis, aut vilis commemoratio melior est : Quod

ces, cruentæ et lascivæ, impiæ, et prodigæ ; nullius rei aut atrocis, aut vilis commemoratio melior est : Quod in facto rej

ierum, et virorum accuratio cultus, ipsa consensio, ipsa in favoribus aut conspiratio, aut dissensio inter se de commercio

accuratio cultus, ipsa consensio, ipsa in favoribus aut conspiratio, aut dissensio inter se de commercio scintillas libidi

omnibus stolidos, certis nominibus inverecundos. Et cum nulli hominum aut generi, aut professioni ab improbis isto sermone

idos, certis nominibus inverecundos. Et cum nulli hominum aut generi, aut professioni ab improbis isto sermone parcatur, ab

uptela vitiosior. Nam et Comicæ fabulæ de stupris virginum loquuntur, aut amoribus meretricum, et quo magis sunt eloquentes

ero dicere quidquam turpe interdixerimus, clarum est quia et aspicere aut picturas, aut actus turpes prohibemus. Sit ergo c

dquam turpe interdixerimus, clarum est quia et aspicere aut picturas, aut actus turpes prohibemus. Sit ergo cura magistrati

cum verecundia, et sobrietate ornantes se, et non in tortis crinibus, aut auro aut margaritis, vel veste pretiosa ; sed quo

undia, et sobrietate ornantes se, et non in tortis crinibus, aut auro aut margaritis, vel veste pretiosa ; sed quod decet m

ptela vitiosior : Nam et Comicæ fabulæ de stupris virginum loquuntur, aut amoribus meretricum. Et quo magis sunt eloquentes

sius etiam Christi personas repræsentare ? At non id sit cœlum terræ, aut cæno potius, sacra profanis miscere ? Imagines in

templis magna honestate depingi cavetur ; et impudicam fœminam Mariæ aut Catherinæ : probrosum hominem Augustini aut Anton

t impudicam fœminam Mariæ aut Catherinæ : probrosum hominem Augustini aut Antonii personam sustinere patiamur ? Quod Arnobi

ores caveant ne in suis gymnasiis Satyræ et declamationes recitentur, aut Tragœdiæ, Comœdiæ, Fabulæ, aut alii Judi Latini v

is Satyræ et declamationes recitentur, aut Tragœdiæ, Comœdiæ, Fabulæ, aut alii Judi Latini vel Gallici exhibeantur, quibus

lici exhibeantur, quibus lascivia, petulantia, procacitas, excitetur, aut contumeliæ convitia, aut maledicta in quemquam pu

lascivia, petulantia, procacitas, excitetur, aut contumeliæ convitia, aut maledicta in quemquam publicum ordinem, aut Magis

aut contumeliæ convitia, aut maledicta in quemquam publicum ordinem, aut Magistratum, aut privatum hominem contineantur. Q

onvitia, aut maledicta in quemquam publicum ordinem, aut Magistratum, aut privatum hominem contineantur. Qui contra fecerin

iensis. « Ut omnis occasio tollatur scholasticos a studiis avocandi, aut ad nequitiam adducendi, omnes Histriones ab Acade

m futurus Orator desiderat. Non enim puerum, quem in hoc instituimus, aut fœmineæ vocis exilitate frangi volo, aut senilite

um, quem in hoc instituimus, aut fœmineæ vocis exilitate frangi volo, aut seniliter tremere. Nec vitia ebrietatis effingat,

iloq. cap. 16. « De se vitiosum est quod mulier utatur veste virili, aut e converso et præcipue quia hoc potest esse causa

ionis omnium proventuum Ecclesiasticorum trium mensium spatio, ne hæc aut similia ludibria, in Ecclesia, quæ domus orationi

m demonstrationes….. Tales ludi nullo modo possunt fieri in Ecclesia, aut loco sacro, C. Cum decorem. de vit. et honest. Cl

ias rarissime agi permittat et nonnisi latinas ac decentes : et prius aut ipse eas examinet aut aliis examinandas committat

ittat et nonnisi latinas ac decentes : et prius aut ipse eas examinet aut aliis examinandas committat ; eas vero atque alia

est. Non est magnus animus, quem incurvat injuria. Aut potentior te, aut imbecillior læsit. Si imbecillior, parce illi ; s

. Dei, cap. 22. « Mortem sibi consciscere ob fugiendiam paupertatem, aut amorem, aut molestum aliquid, non fortis est homi

22. « Mortem sibi consciscere ob fugiendiam paupertatem, aut amorem, aut molestum aliquid, non fortis est hominis, sed pot

m honestæ formæ in eremo oberrantem. Hæc cum interrogaretur a me, cur aut quo modo in hæc loca advenisset ? Respondit : Nih

Ministros altaris, vel quoslibet Clericos spectaculis aliquibus, quæ aut in nuptiis, aut in scenis exhibentur, interesse. 

is, vel quoslibet Clericos spectaculis aliquibus, quæ aut in nuptiis, aut in scenis exhibentur, interesse. » De consecr.dis

et Missæ, concioni, ac vesperis intersit. Iisdem diebus nemo lusibus, aut choræis det operam, maxime dum divinum celebratur

Clericis. « Nec personati unquam incedant Clerici ; neve Comœdiarum, aut Chorearum, aut profani ullius spectaculi actores

c personati unquam incedant Clerici ; neve Comœdiarum, aut Chorearum, aut profani ullius spectaculi actores sint, vel spect

m virorum ignem incendunt gehennæ ? Hujus generis libros quamplurimos aut soli Hispani habemus, aut plures quam alii, neque

gehennæ ? Hujus generis libros quamplurimos aut soli Hispani habemus, aut plures quam alii, neque prohibentur unquam ; sed

bus turpissima ut incendia majora excitentur. Agit etiam eadem virum, aut amore captum adolescentulum, luget, deperit, peri

criptorum qui in nostræ Religionis deffensione floruerunt. Igitur qui aut oculis, aut auribus fœdarum Comœdiarum actoribus

i in nostræ Religionis deffensione floruerunt. Igitur qui aut oculis, aut auribus fœdarum Comœdiarum actoribus favent, nefa

ptatibus detineri, nihil de eodem die sibi vindicet Scena theatralis, aut Circense certamen, aut ferarum lacrymosa spectacu

l de eodem die sibi vindicet Scena theatralis, aut Circense certamen, aut ferarum lacrymosa spectacula : et si in nostrum o

certamen, aut ferarum lacrymosa spectacula : et si in nostrum ortum, aut natalem celebranda solennitas inciderit differatu

itationibus auditorum aures, et oculos oblectant, ejusmodi voluptatem aut in tota fabula, aut in aliqua ejus parte proposit

m aures, et oculos oblectant, ejusmodi voluptatem aut in tota fabula, aut in aliqua ejus parte propositam habent : agunt ig

arte propositam habent : agunt igitur criminose : estque eorum crimen aut scandali activi, ut loquuntur Theologi, aut homic

ose : estque eorum crimen aut scandali activi, ut loquuntur Theologi, aut homicidii spiritualis. 6. Nemo ab Ecclesia Christ

ri, de spectatorum peccato, ut nos, sentiunt. Ergo nos secus credere, aut opinari fas non est. Quinta via illorum Philosoph

caër, como heyo de presumir sales sin peccado ? « Numquid lapideus es aut ferreus ? Igni conjungeris ; et non ardebis ? »

enim nullus esset talium spectator, ac fautor, non essent quidem qui aut dicere illa, aut agere curarent. » Homil. 6. in M

t talium spectator, ac fautor, non essent quidem qui aut dicere illa, aut agere curarent. » Homil. 6. in Math. Pero viendo

ocunque peccato nimis anxie, et curiosius disquirere, sit ne mortale, aut veniale, pertinet ad conscientiam serviliter erga

e graviter peccant mulieres quæ ubera immoderate denudata ostendunt ; aut alicubi introducunt morem ubera, etiam non ita im

is assistere mulier conjugata, ne marito imperanti displiceat, filius aut filia, ut patri obediat 6. » Mais ceux même qui s

atres eas interdum valde reprehendunt, loquuntur de choreis turpibus, aut earum abusu 14. » Saint François de Sales pensait

ræ, qui torneamento exercendo in ipso et ex ipso exercitio moriuntur, aut ibidem etiam lethale vulnus, unde mors secuta sit

et à tous les Chrétiens : « Quod non oporteat sacris officiis deditos aut Clericos aut continentes se aut omnem omnino Chri

Chrétiens : « Quod non oporteat sacris officiis deditos aut Clericos aut continentes se aut omnem omnino Christianum cum m

non oporteat sacris officiis deditos aut Clericos aut continentes se aut omnem omnino Christianum cum mulieribus Lavacra h

in Domino semper (Philip. 4. 4.). Fornicatio nec nominetur in vobis, aut scurrilitas aut stultiloquium sicut decet Sanctos

r (Philip. 4. 4.). Fornicatio nec nominetur in vobis, aut scurrilitas aut stultiloquium sicut decet Sanctos (Ephes. 5. 3. 6

ragiques Epist[ola]. 18.. « Quam multa Poetæ dicunt quæ à Philosophis aut dicta sunt aut dicenda ? non attingam tragicos au

ola]. 18.. « Quam multa Poetæ dicunt quæ à Philosophis aut dicta sunt aut dicenda ? non attingam tragicos aut togatas nostr

quæ à Philosophis aut dicta sunt aut dicenda ? non attingam tragicos aut togatas nostras : habent enim hæ quoque aliquid s

icinam nulli liceat vel emere, vel docere, vel vendere, vel conviviis aut spectaculis adhibere. Nec cuiquam aut delectation

ere, vel vendere, vel conviviis aut spectaculis adhibere. Nec cuiquam aut delectationis desiderio ; erudita fœminea musicæ

culte du Seigneur Tit. V. L. 2. pag. 350. : « Nullus omnino Judicum, aut Theatralibus ludis, aut Circensium certaminibus,

V. L. 2. pag. 350. : « Nullus omnino Judicum, aut Theatralibus ludis, aut Circensium certaminibus, aut ferarum vacet, nisi

omnino Judicum, aut Theatralibus ludis, aut Circensium certaminibus, aut ferarum vacet, nisi illis tantùm diebus quibis ve

t. VII. L. 11. p. 373.. « Nulla mima gemmis, nulla sigillatis sericis aut textis utatur auratis... Uti sane hisdem, scuclat

llocari pictura Pantominum veste humili et rugosis sinibus agitatorem aut vilem offerat Histrionem, illico revellatur. Nequ

en il est monstrueux de voir aux jeux Scéniques et Thyméliques « Alii aut Scenicorum aut Thymelicorum spectatores sunt ludo

rueux de voir aux jeux Scéniques et Thyméliques « Alii aut Scenicorum aut Thymelicorum spectatores sunt ludorum. », c’est-à

pudor retinetur, nodum inter certamina vitiorum pudicitia, modestia, aut quidquam boni moris retinebitur. » Juvenal n’a pa

mirable exhortation de saint Paul Ephes[iens]. 5. 4, « Aut turpitudo, aut stultilo quidum, aut scurrilitas quæ ad rem non p

e saint Paul Ephes[iens]. 5. 4, « Aut turpitudo, aut stultilo quidum, aut scurrilitas quæ ad rem non pertinet, sed magis gr

cantiones, audientium animis insidentes, cunctis, utpote citharædorum aut tibicinum pulsum æmulantibus, nihil aliud quàm ob

us occupari.... nihil itaque eadem die sibi vindicet scæna theatralis aut ferarum lacrymosa spectacula. » Et lorsque le jou

leurs yeux soient souillés par de semblables spectacles. « Non decet aut fas est oculos Sacerdotum Domini hujusmodi specta

t lieu à Louis le Débonnaire d’ordonner « Si quis vestem sacerdotalem aut monasticam vel mulieris religiosæ vel qualicumque

piger desidiam instruit et somnos provocat instrumentorum suavitate, aut vocum modulis, hilaritate canentium, aut fabulant

at instrumentorum suavitate, aut vocum modulis, hilaritate canentium, aut fabulantium gratia.,. cum et otiositas inimica si

um, puta cum aliqui utuntur ludo, veltemporibus, vel locis indebitis, aut etiam præter convenientiam negotii seu personæ. E

vocabulo, in quos passim nomina data, non nobilitas cuiquam, non ætas aut aucti honores impedimento quominus Græci Latinive

onis, omnium proventuum Ecclesiasticorum trium mensium spatio, ne hæc aut similia ludibria exerceri amplius permittant. » L

arta species gulæ est, quando scurra vel joculator dicit verba jocosa aut immunda. » Il semble cependant que ces mascarades

rbitrariæ inhibemus et præcipuè Clericis, ne talibus sese immisceant, aut assensum quovis modo præstent. » Il veut qu’on ne

qu’il obtint d’un nouveau Gouverneur « Ut histriones nihil obscœnum, aut de Christianis alioqui moribus alionum dicerent f

Paradox 3. 45. [NDA] « Histrio si paullum se movit extra numerum, aut si versus pronuntiatus est, syllaba una brevior,

t extra numerum, aut si versus pronuntiatus est, syllaba una brevior, aut longior, exsibilatur et exploditur. » In orat[i

In Vopisc. 48. [NDA] « Histrio si paullùm se movit extra numerum, aut si versus pronuntiatus est, syllabâ unâ brevior,

t extra numerum, aut si versus pronuntiatus est, syllabâ unâ brevior, aut longior, exsibilatur et exploditur. » Epist[ola]

 Exsibilatur, et exploditur histrio, si paulùm se movit extra numerum aut si versus pronuntiatus syllaba brevior aut longio

lùm se movit extra numerum aut si versus pronuntiatus syllaba brevior aut longior. » Cic[ero]. Parad[oxa]. 3. Malel[a][n.

itis eloquiis facta, vere se habere conversatio apparuerit. » « Alii aut Scenicorum aut Thymelicorum spectatores sunt ludo

acta, vere se habere conversatio apparuerit. » « Alii aut Scenicorum aut Thymelicorum spectatores sunt ludorum. » 187. [

Traduc[tion]. du P[ère]. Tart. Ephes[iens]. 5. 4, « Aut turpitudo, aut stultilo quidum, aut scurrilitas quæ ad rem non p

ère]. Tart. Ephes[iens]. 5. 4, « Aut turpitudo, aut stultilo quidum, aut scurrilitas quæ ad rem non pertinet, sed magis gr

iones] 211. [NDA] C’est à présent Grenade. 212. [NDA] « Si auriga aut Pantomimi credere voluerint, placuit ut prius art

[on]. 62. 213. [NDA] « Prohibendum ne qua fidelis vel Cathecumena, aut comicos, aut viros Scenicos habeat. Quæcumque hoc

13. [NDA] « Prohibendum ne qua fidelis vel Cathecumena, aut comicos, aut viros Scenicos habeat. Quæcumque hoc fecerit, à c

Conc[ile]. Cabil. [Châlons-sur-Saône] « Si quis vestem sacerdotalem aut monasticam vel mulieris religiosæ vel qualicumque

piger desidiam instruit et somnos provocat instrumentorum suavitate, aut vocum modulis, hilaritate canentium, aut fabulant

at instrumentorum suavitate, aut vocum modulis, hilaritate canentium, aut fabulantium gratia.,. cum et otiositas inimica si

um, puta cum aliqui utuntur ludo, veltemporibus, vel locis indebitis, aut etiam præter convenientiam negotii seu personæ. E

inibus ejiciant. » 2. part. tit. 66. « Ut histriones nihil obscœnum, aut de Christianis alioqui moribus alionum dicerent f

rari, pictura Pantomimum veste humili, vel rigosis sinibus agitatorem aut vilem offerat Histrionem, illico revellatur. » l.

ocabulo, in quos passim nomina data, non nobilitas cuiquam, non ætas, aut acti honores impedimento quo minus Græci Latinive

rari, pictura Pantomimum veste humili, vel rigosis sinibus agitatorem aut vilem offerat Histrionem, illico revellatur. » l.

ocabulo, in quos passim nomina data, non nobilitas cuiquam, non ætas, aut acti honores impedimento quo minus Græci Latinive

tor introiret, ne egredientes in publicum equites romani cingerentur, aut alibi quàm in Theatro, spectarentur. Id. ibid. Li

Histriones Italiâ. Ibid. Lib. 4. 2. Edixit Cesar ne qui Magistratus aut Procurator qui provinciam obtineret, Spectaculum

tus aut Procurator qui provinciam obtineret, Spectaculum gladiatorum, aut ferarum, aut quid aliud ludicrum ederet. Tacit. a

rator qui provinciam obtineret, Spectaculum gladiatorum, aut ferarum, aut quid aliud ludicrum ederet. Tacit. an Lib. 13. Su

« Nullus fidelis amovendus, nisi sit excommunicatus vel interdictus, aut alio notorio crimine notatus, videlicet meretrice

utantur indifferenter tali exercitio ad repræsentandum etiam turpia, aut vituperandum et irridendum personas spirituales .

§. 7. « Est et peccatum mortale, ut si fiant puta cum verbis turpibus aut actibus repræsentantibus turpia aut incantationib

si fiant puta cum verbis turpibus aut actibus repræsentantibus turpia aut incantationibus ; quod patet, quia talibus Corpus

ptela vitiosior ; nam et comicæ fabulæ de stupris virginum loquuntur, aut amoribus meretricum ; et quo magis sunt eloquente

ag. 436. « Ut omnis occasio tollatur scholasticos a studiis avocandi, aut ad nequitiam adducendi, omnes histriones ab Acade

talium esset spectator ac fautor, nec essent quidem qui dicerent illa aut agere curarent. » , poursuit ce Père, de ce qui s

menta quibus aliquis irretitus Ordinis Sacramento initiari non potest aut non debet ; ea quæ sint quandoque denuntiet, et s

suffit point s’écrie Salvien Salvian. lib. cit. « Nobis autem gaudere aut videre non sufficit, nisi cum peccato gaudeamus ?

« Nullus fidelis amovendus, nisi sit excommunicatus vel interdictus, aut alio notorio crimine notatus, videlicet meretrice

utantur indifferenter tali exercitio ad repræsentandum etiam turpia, aut vituperandum et irridendum personas spirituales .

§. 7. « Est et peccatum mortale, ut si fiant puta cum verbis turpibus aut actibus repræsentantibus turpia aut incantationib

si fiant puta cum verbis turpibus aut actibus repræsentantibus turpia aut incantationibus ; quod patet, quia talibus Corpus

ptela vitiosior ; nam et comicæ fabulæ de stupris virginum loquuntur, aut amoribus meretricum ; et quo magis sunt eloquente

ag. 436. « Ut omnis occasio tollatur scholasticos a studiis avocandi, aut ad nequitiam adducendi, omnes histriones ab Acade

talium esset spectator ac fautor, nec essent quidem qui dicerent illa aut agere curarent. » S. Aug. in Psal. 102. n. 18.

menta quibus aliquis irretitus Ordinis Sacramento initiari non potest aut non debet ; ea quæ sint quandoque denuntiet, et s

uibus crimina oriuntur ? » Salvian. lib. cit. « Nobis autem gaudere aut videre non sufficit, nisi cum peccato gaudeamus ?

ec decet nec fas est oculos Sacerdotum hujus modi spectaculis fœdari, aut mentem scurrilitatibus ad inania rapi. Ait Dominu

aroles de son premier Concile provincial : « Clerici choreas privatas aut publicas non agent nec spectabunt. Comediis, fabu

lis, ludiis, aliisque prophanis spectaculis, non intererunt, ne aures aut oculi sacris officiis addicti, ludicris aut proph

non intererunt, ne aures aut oculi sacris officiis addicti, ludicris aut prophanis spectaculis, actionibus sermonibusque d

Décrétales et le Sexte au titre de vit. et honest. Cleric. Ne auditus aut obtutus sacris mysteriis deputati spectaculorum e

e, ou en avoir de l’aversion. Il n’y a point de milieu, « necesse est aut imiteris, aut oderis ». Or on ne va pas à la Comé

de l’aversion. Il n’y a point de milieu, « necesse est aut imiteris, aut oderis ». Or on ne va pas à la Comédie pour la ce

tragicos meminere. » Claud. l. 2. Eutrop.« Qui pulpita sacra personat aut alte graditur maiore Cothurno. » Id. in Paneg. Co

tragicos meminere. » Claud. l. 2. Eutrop.« Qui pulpita sacra personat aut alte graditur maiore Cothurno. » Id. in Paneg. Co

p. 166 de l’édition de Modène. «  Mortaliter peccat, qui in Comœdiis aut alibi verba dixerit ad lasciviam et fornicationem

Père Adam Contzenaa en ces termes : « Affectum amantis numquam verbis aut gestibus exprimant, ne eo quidem fine, ut calamit

erum et virorum accuratior cultus ; ipsa consensio, ipsa in favoribus aut conspiratio aut dissensio inter se de commercio s

accuratior cultus ; ipsa consensio, ipsa in favoribus aut conspiratio aut dissensio inter se de commercio scintillas libidi

a pandit, Cùm vix nata seges, lenè impellentibus Euris, Undat agris ; aut cùm respondet adulta colono. Hîc nemora, hîc vall

ques Rituels : Nonnulla Ritualia aliquarum Diœceseum. Ab annis decem aut duodecim Latinum mihi in Comœdiam Scriptum excidi

s caveant ne in suis Gymnasiis Satyræ & Declamationes recitentur, aut Tragædiæ, Comœdiæ, Fabulæ, aut alii Ludi Latini v

Satyræ & Declamationes recitentur, aut Tragædiæ, Comœdiæ, Fabulæ, aut alii Ludi Latini vel Gallici exhibeantur, quibus

es mœurs. Ut omnis occasio tollatur Scholasticos à studiis avocandi, aut ad nequitiam adducendi, omnes Histriones ab Acade

& veluti farcto centone consuimus, ut ne rete effugeres, si unius aut alterius authoritatis hamum fugeres. Porrige vict

nt ne scelestissimorum dogmatum sensim aliquid in animum illaberetur, aut fugiens Lectoris vox perniciem aliquam in pectus

trorum adolescentium, juvenum, fœminarumve audaciam non admirabitur ? aut quæ in re tam proclivi temeritas, quando insuper

 32. Si quis scenicus ad Ecclesiam aggregatus sit, vir mulierve fuat, aut ludo præfectus, aut athleta, aut choraules, aut c

s ad Ecclesiam aggregatus sit, vir mulierve fuat, aut ludo præfectus, aut athleta, aut choraules, aut cytharistes, aut lyri

m aggregatus sit, vir mulierve fuat, aut ludo præfectus, aut athleta, aut choraules, aut cytharistes, aut lyristes, aut sal

t, vir mulierve fuat, aut ludo præfectus, aut athleta, aut choraules, aut cytharistes, aut lyristes, aut saltare doctus, de

uat, aut ludo præfectus, aut athleta, aut choraules, aut cytharistes, aut lyristes, aut saltare doctus, desinant artem suam

præfectus, aut athleta, aut choraules, aut cytharistes, aut lyristes, aut saltare doctus, desinant artem suam, aut cœtu pio

t cytharistes, aut lyristes, aut saltare doctus, desinant artem suam, aut cœtu piorum pellantur. Cap. pro Dilect. de Conse

circenses & theatricas voluptates captet, ubi scenici ludi sunt, aut ubi feræ cum hominibus pugnant. L. II. §. ait Præ

se sub Ludovico Pio Imperatore primo, cap. 83. Non oportet Sacerdotes aut Clericos quibuscumque spectaculis in scenis aut i

on oportet Sacerdotes aut Clericos quibuscumque spectaculis in scenis aut in nuptiis interesse, sed antequam Thymelici ingr

nteresse, sed antequam Thymelici ingrediantur, exurgere eos convenit, aut inde discedere. Idem habent Græcæ Synodi cap. 59.

via, nec his cœtibus misceantur, ubi amatoria cantantur & turpia, aut obsceni motus corporum choreis & saltationibu

eni motus corporum choreis & saltationibus efferuntur, ne auditus aut obtutus sacris mysteriis deputati, turpium specta

adulteria dum fingunt, & simulatis erudiunt ad vera. Quid Juvenes aut Virgines faciant, cùm & fieri sine pudore &am

nt, docent. Spectant hæc adolescentes quorum lubrica ætas quæ frænari aut regi debet ad vitia & peccata his imaginibus

are audemus, ne oculi nostri inquinentur, & aures nostræ hauriant aut profana quæ ibi decantantur carmina ; nempe dum T

& mali exempli. Gravissimè autem Clerici, Religiosi, Sacerdotes, aut Pontifices in hoc delinquerent. Si futuræ indecen

m exercere, sed etiam inspicere. Et infra : Quòd aliquis in turpibus, aut illicitis rebus lætetur, vitium ex suo genere mor

o Minorum Ordine. Th. Sanchez. lib. 9. disp. 46. n. 42. Componentes aut repræsentantes Comœdias, quæ res valde turpes ac

m mortale ex Comœdiis interesse, in quibus res turpes repræsentantur, aut modus repræsentandi est turpis. Si audiantur ob c

njunctam cum periculo notabili consentiendi in ejusmodi delectatione, aut certè cum scandalo, ut contingere potest maxime E

interesse. Multò verò magis peccare censendi sunt qui tales comœdias aut componunt, aut exhibent, cùm sint causa ruinæ mul

tò verò magis peccare censendi sunt qui tales comœdias aut componunt, aut exhibent, cùm sint causa ruinæ multorum : nec ref

. 16. pag. 166. editionis Mutinen. Mortaliter peccat qui in Comœdiis, aut alibi verba dixerit ad lasciviam & fornicatio

que dicendum juveni audienti quòd quis in quissima facinora perpetrat aut qui peccantem patrem supplicio afficit : neque om

ia loquatur prohibetur, satis intelligitur vetari, ne turpes picturas aut fabulas spectet. Ad officium igitur Magistratuum

uitur de Romanis. Seneca, Epist. VII. Nemo non aliquod nobis vitium aut commendat, aut imprimit, aut nescientibus allinit

s. Seneca, Epist. VII. Nemo non aliquod nobis vitium aut commendat, aut imprimit, aut nescientibus allinit. Utique quò ma

pist. VII. Nemo non aliquod nobis vitium aut commendat, aut imprimit, aut nescientibus allinit. Utique quò major est populu

mortaliter peccent : tertium, an etiam Spectatores ? Turpes Comœdiæ, aut Honestæ, quæ. Primùm, turpes Comœdiæ eæ sunt quæ

amplexus, saltationesque illas, lascivasque cantilenas, quibus Venus aut saltatur, aut cantatur, aut exprimitur. Turpes Co

tationesque illas, lascivasque cantilenas, quibus Venus aut saltatur, aut cantatur, aut exprimitur. Turpes Comœdiæ eæ sunt,

las, lascivasque cantilenas, quibus Venus aut saltatur, aut cantatur, aut exprimitur. Turpes Comœdiæ eæ sunt, in quibus de

, ac minimè reprehendenda ea dicis, quæ innumeris malis viam faciunt, aut quâ ratione bonâ honestâve, quæ (ut ille ait) sim

ent, ficto honestatis velo obtegunt, pravæ licentiæ nomine implicant, aut sæculorum consuetudine involvunt. Aiuntque licere

viris insectatum est ? Has omnino fabulas, quas in theatris saltant, aut loquuntur nostri temporis Comici, has inquam proh

ullum reperi inter innumeros ferè auctores quos legi, qui id negaret, aut oppositum sentiret : aiuntque turpium Comœdiarum

ige, nutus inspice, & mecum fatebere quot facinora. Manent binis, aut ternis mensibus hi in urbibus singulis, interim q

gnem Dei contemptum, vel grave alterius damnum, vel magnam suî labem, aut corruptionem habet. Ita Ricchardus de S. Victore,

ab auditoribus, si ii præsertim plaudant, arrideant, nutibus faveant, aut saltem oculos intendant : accipit qui dicit ab au

sit inficere. Incendium aspice in denso nemore ; nedum densa quercus, aut foliorum dives sublimisque populus flammas concip

suetudine ac fomite infestantur : peccant ii quos passim inflammant, aut etiam ut plurimùm deliniunt impudici motus, fract

nt, aut etiam ut plurimùm deliniunt impudici motus, fractæ fæminarum, aut juvenum voces, quibus inter se in scena colloquun

. 5. Responsionum moralium, q. 11. E culpa lethali voluptatem capere, aut ex ea re quæ non est sine culpa lethali, lethale

elet in occasionem ; & conscientiam corrumpat in dissimulationem, aut utrumque ; & iterum, quàm sapiens argumentatr

Confessarii quique animarum curam gerunt, ne hujusmodi abstractiones, aut præcisiones subindicent pœnitentibus, nec ejusmod

, illecebris pectora, nobilium puellarum mulierumve simulacris oculi, aut saltem earumdem pro scena agentium meretricularum

est spectacula frequentari, cur ut mala cœtera, etiam hoc in Decalogo aut Scripturis sacris non prohibitum ? cur non per Po

Tertulliani verba, si cui placent, placebunt autem : Quorumdam fides aut simplicior, aut scrupulosior ad hanc abdicationem

ba, si cui placent, placebunt autem : Quorumdam fides aut simplicior, aut scrupulosior ad hanc abdicationem spectaculorum d

a ipsa sæpe se prostituisse post decantatas Veneres, post desaltatum, aut Martem, aut Liberum, docent D. August. lib. 2. de

se prostituisse post decantatas Veneres, post desaltatum, aut Martem, aut Liberum, docent D. August. lib. 2. de Civit. Dei,

& virorum accuratior cultus : ipsa consensio, ipsa in favoribus, aut conspiratio, aut dissentio inter se, de commercio

curatior cultus : ipsa consensio, ipsa in favoribus, aut conspiratio, aut dissentio inter se, de commercio, scintillas libi

ia obnubitur ; & planè, oculos syderibus conferes. Vultus aspice, aut genas nativà purpurâ divites roseasque : & qu

iis qui hæc nostri temporis spectacula frequentant, plerique nunquam aut vix controversiam audivere, crimenque lethale ne

r : sacerdotes qui ea horrent, sæpe conviciis onerantur ; honorantur, aut saltem placent, si ea adeant : si è Confessariis

um satellitibus disputaretur, & placeret è Confessariis indoctior aut dissolutior. Invincibiliter ergo ignorabunt qui s

. S. August. Lib. cont. Jul. 21. Virtus est mors concupiscentiarum, aut earum quies secundùm quod oportet. Arist. 22.

rum ; quibus in rebus duo maximè effugienda sunt, ne quid effœminatum aut molle & quid durum aut rusticum sit. Nec vero

aximè effugienda sunt, ne quid effœminatum aut molle & quid durum aut rusticum sit. Nec vero Histrionibus Oratoribusque

Peccata, quamvis magna & horrenda, cùm in consuetudinem venerunt, aut parva aut nulla credunt, usque adeò ut non solùm

uamvis magna & horrenda, cùm in consuetudinem venerunt, aut parva aut nulla credunt, usque adeò ut non solùm occultanda

m, puta cùm aliqui utuntur ludo, vel temporibus, vel locis indebitis, aut etiam præter convenientiam negotii seu personæ. E

mus, omnibus belli ac togæ dotibus … qui nihil in vita nisi laudandum aut fecit, aut dixit ac sensit. Neque enim quisquam h

s belli ac togæ dotibus … qui nihil in vita nisi laudandum aut fecit, aut dixit ac sensit. Neque enim quisquam hoc Scipione

c Scipione elegantiùs intervalla negotiorum otio dispunxit, semperque aut belli ac pacis serviit artibus, semper inter arma

nxit, semperque aut belli ac pacis serviit artibus, semper inter arma aut studia & officia civilia versatus. Lib. I, ca

dicentis oderint…. Latrant multi cæcis oculis, nescientes pro quibus aut contra quos latrant. S. Aug. 192. Scenici Act

honestis pudor retinetur, nedum, inter certamina vitiorum, pudicitia, aut modestia, aut quidquam probi moris reservaretur…

retinetur, nedum, inter certamina vitiorum, pudicitia, aut modestia, aut quidquam probi moris reservaretur… degenerat juve

é. 332. Non enim puerum, quem in pronuntiandi scientiâ instituimus, aut fæminæ vocis exilitate frangi volo, aut seniliter

ntiandi scientiâ instituimus, aut fæminæ vocis exilitate frangi volo, aut seniliter tremere. Nec vitia ebrietatis effingat,

Peccata, quamvis magna & horrenda, cùm in consuetudinem venerint, aut parva aut nulla esse creduntur, usque adeo ut non

uamvis magna & horrenda, cùm in consuetudinem venerint, aut parva aut nulla esse creduntur, usque adeo ut non solùm non

gestate venales, in scenam deduxit…. Non nobilitas cuiquam, non ætas, aut acti honores impedimento quominùs Græci Latinive

onestis pudor retinetur ; nedum, inter certamina vitiorum, pudicitia, aut modestia, aut quidquam probi moris reservaretur.

retinetur ; nedum, inter certamina vitiorum, pudicitia, aut modestia, aut quidquam probi moris reservaretur. Ann. I, XIV, c

uemlibet genere, et urbanitate, fostivitateve uti oportere; ne rudis, aut asper videretur Pulchra nimirum fuit Μ. Tulli mon

focillatione indiget; sic et animus gravibus detentus cogitationibus, aut in altissimis contemplationibus diu assuetus, ioc

« Cui hic ludus noster non placet ne legerit », ovvero « ne audierit, aut cum legerit, obliviscatur: aut non oblitus ignosc

et ne legerit », ovvero « ne audierit, aut cum legerit, obliviscatur: aut non oblitus ignoscat ». Ma si risponde, che sono

a difesa del lettore. « Cui hic ludus noster non placet, ne legerit, aut cum legerit, obliviscatur, aut non oblitus ignosc

c ludus noster non placet, ne legerit, aut cum legerit, obliviscatur, aut non oblitus ignoscat Prefat. Cent. » ; perché il

est nimius vel intempestius, vel indecens, scilicet quia est ineptus, aut mordax, aut maledicus, aut spurcus, aut cachinnos

el intempestius, vel indecens, scilicet quia est ineptus, aut mordax, aut maledicus, aut spurcus, aut cachinnos et dissolut

, vel indecens, scilicet quia est ineptus, aut mordax, aut maledicus, aut spurcus, aut cachinnos et dissolutiones excitans 

s, scilicet quia est ineptus, aut mordax, aut maledicus, aut spurcus, aut cachinnos et dissolutiones excitans ». Et aggiung

che ’l Cancellier Gersone scrive de’ giochi degli stolti. « Asserere, aut sustinere: quod per longum usum, vel sub umbra io

Asserere, aut sustinere: quod per longum usum, vel sub umbra iocorum, aut aliter, sit res permissibilis, aut appropriata fi

ongum usum, vel sub umbra iocorum, aut aliter, sit res permissibilis, aut appropriata fieri hujusmodi ludos stultorum cum i

uam lex; jus vero naturale, cum sit solum deis, qua sunt per se bona, aut mala, est omnino immutabile; et ideo contra ipsum

mis viris infectatum est? Has omnino fabulas, quas in Teatris saltant aut loquuntur nostri temporis Comici, has, inquam, pr

strada di più breve risposta intorno a questo antico uso. « Novitas, aut antiquitas, dice, per se nihil agunt, aut ad vitu

esto antico uso. « Novitas, aut antiquitas, dice, per se nihil agunt, aut ad vituperationem, aut ad laudem: cum praestantia

tas, aut antiquitas, dice, per se nihil agunt, aut ad vituperationem, aut ad laudem: cum praestantia, et dignitas non ab an

ice. « Res metiendas vi sua, et rationis norma astimandas, non abusu, aut conditione temporis, qua sola non potest in reliq

io, et omnis immunditia, nec nominetur in vobis, sicut decet Sanctos: aut turpitudo, aut stultiloquium, aut scurrilitas. Ep

munditia, nec nominetur in vobis, sicut decet Sanctos: aut turpitudo, aut stultiloquium, aut scurrilitas. Ephes. 5. 3.  » E

etur in vobis, sicut decet Sanctos: aut turpitudo, aut stultiloquium, aut scurrilitas. Ephes. 5. 3.  » E nell’ho. 38. usa q

utela tale, che cessa il pericolo di peccare . « Ita mutata sint res, aut ea cautio adhibeatur, ut cesset periculum. s. 1.

atur: Sacerdotes qui ea horrent, sape conuicis onerantur: honorantur; aut saltem placent, si ea adeant. Si e Confessaris al

Confessari, quique animarum curam gerunt, ne huiusmodi abstractiones aut pracisiones subindicent Pænitentibus: nec eiusmod

es illecebris pectora, nobilium Puellarum, Mulierumu simulacris oculi aut saltem earundem pro Scena agentium Meretricumlaru

ndum, ipsa tibi Natura Lex, ipsa Ratio ipse Deus ostendet: neque enim aut minor tua erit gloria, si felix eris cum paucis,

ndet: neque enim aut minor tua erit gloria, si felix eris cum paucis, aut levior pena, si miser eris cum multis. »l. 1. 10.

accidere his credis in quos pubblicè factus est impetus? Nec esse ut aut imiteris, aut oderis: utrumque autem devitandum e

credis in quos pubblicè factus est impetus? Nec esse ut aut imiteris, aut oderis: utrumque autem devitandum est, ne vel sim

, p. cap. Cum ab cius consensu non impendeat, quod talis electio sit, aut non sit: tamen est vere causa partialis illius in

niam, ut Scenici representent illam turpitudinem, quam ipse prenovit; aut prenosse poterat, et debebat. » Nota bene quell’u

est sanctum est precari, et persuadere ei, qui proponit intersicere, aut adulterari, ut satis esse ducat percutere, aut fo

proponit intersicere, aut adulterari, ut satis esse ducat percutere, aut fornicari. » Rispondo poi, che, chi va alla Comme

imus intelectualiter, et practice in agibililus, puta in regenda domo aut civitate, aut in consulendo, aut iudicando, nisi

aliter, et practice in agibililus, puta in regenda domo aut civitate, aut in consulendo, aut iudicando, nisi concurrentibus

in agibililus, puta in regenda domo aut civitate, aut in consulendo, aut iudicando, nisi concurrentibus viribus sensitiuis

eniale: ergo et c. Min. probatur. Quia est delectatio de turpiloquio, aut scurrilitate, que ex D. Paulo, Caietano ad minus

cui Crisostomo dice. « Risuml. 2. de compunc. Eccles. 2. importunum, aut scurrillitatem in iudicio Dei cogitabat esse plec

et tu adhuc rides? Nec de Paul Apostolo; nec de ullo Sanctorum ioci, aut facetia narrantur: de sola Sara legimus eamo risi

« Praeclatum est, nos in hæc opinione versari, ut non modò sermonis, aut actionis, sed totius etiamo temporis, atque adeo

i Delfo Leschen. « Locum Delfi Leschen vocant, quasi confabulationem, aut stationem dicas, quod eò convenientes priscis oli

i hominum Pictor satisfaciat esse: illi pingendas petulantes choreas, aut hellunes, aut ebrios aut alia intemperantia gener

or satisfaciat esse: illi pingendas petulantes choreas, aut hellunes, aut ebrios aut alia intemperantia genera: sed potius

iat esse: illi pingendas petulantes choreas, aut hellunes, aut ebrios aut alia intemperantia genera: sed potius obserovato

ilis, lacrimabundus moneo; ne nos laqueiso irretiri patiamur Inimici: aut potius per virtutem Crucis Christi nos invincibil

imenti. Il Lateranense disse de’ Maestri. « Nihil contra bonos mores, aut quod ad impietatem inducat, eos docere possint. »

i IV. auctoritate edito nominatim vetitos, Pueris non interpretentur, aut ab illis legi patiantur: ed neque etiam alios, qu

mmedie oscene. « Nunquam vidi, scrive Hurtado, neque audivi pubblice, aut secreto, aut in confessione, a me, vel ab alis ex

. « Nunquam vidi, scrive Hurtado, neque audivi pubblice, aut secreto, aut in confessione, a me, vel ab alis excepta, malum

agna, et horrenda, scrive S. Agostino, cum in consuetudinem venerint, aut parva esse, auto nulla creduntur. »in Enchir. C.

neri obiciam operu suoru turpitudine eosque a scribendo infamia metu, aut iniecta religione absterrebo, na hoc ipsi a relig

ubieceisse impudica oculis simulacra, moxant nihil ipsi reprehendunt: aut etiam in iudicium Paridis inclinant, tacitique in

tiam homines possent sine ullo superstitiones cultu ad adium ornatum, aut fulcimentum. At vero qui impudica Poesos Idola in

Psyllorumue artis ostentazione sibi carnem infesto cultro concidere, aut venenum aliquod exorbere ad vim, potestatemeque p

em Satanas iam utebatur tanquam mancipio in Germania, quæ pene omnis, aut ceciderat, aut nutabat ad casum cumque in solidis

utebatur tanquam mancipio in Germania, quæ pene omnis, aut ceciderat, aut nutabat ad casum cumque in solidissime fidei Regn

 mandavit », leggesi nella, vita c. 16. apud Bolandu: « ne in comuni, aut privata Biblioteca fas sit Librum ullum reperiri,

ullum reperiri, a quo fratrum sincera pietas possit ad noxiam aliquam aut secularem, vanamque curiositatem detorqueri ». So

genium plebis hausta de face: Artis gloria extra operis titulum rara; aut omnin nulla. »l. 1. Prolut. 3. pag. 113. Seneca p

le Opere di Virgilio. « Ec quid hæc omnia solidarum virtuntum habent; aut acque stimilum ad pietatem addere cuiquam possunt

isse a Fedro appresso Platone. « Ut famescentibus animalibus frondes, aut fructus porrigentes ea ducunt; ita tu mihi Librum

revertatur, et deteriorem, ac perniciosiorem tibi priore ignorantia, aut negligentia cladem inserat. » lib. I ep. 63 Segu

e meditetur, psallentique vel pro peccatorum indulgentia supplicanti, aut impudens Poematum memoria suggeratur aut quasi be

rum indulgentia supplicanti, aut impudens Poematum memoria suggeratur aut quasi bellantium Heroum ante oculos imago versetu

he, bisognando, avrebbe fatto « Elegiam aliunde Carmen non illepidum, aut injucundum. » Quasi dir potesse. « Niso Lucullus

quentemente. Onde Ribera scrive. « Huius generis Libros qua plurimos, aut soli Hispani habemus, aut plures, quam ali; neque

crive. « Huius generis Libros qua plurimos, aut soli Hispani habemus, aut plures, quam ali; neque prohibentur unquam, sed i

nam onestorum morum depravationem. Nec pudet homines non dico doctos, aut ingenisos, sed homines ea legere studiosissimè, q

aterarum ignarus obscenitatum, audiat (dico io, «legat» ) sententias, aut vocabula tam nefanda, quam mostruoso sunt ingenio

annes Picus Mirandula, et nonnulli praterea nostro seculo exusserunt; aut se scripsisse, scripto deploraverunt. »In Act. Ap

s, atque Imperatores sanxere Legibus, ne quid prodiret in lucem, quod aut turpitudinem, aut Haresim saperet. »in Bibl. L. 1

es sanxere Legibus, ne quid prodiret in lucem, quod aut turpitudinem, aut Haresim saperet. »in Bibl. L. 1. c. 25. par. 1. p

« Libri, qui res lascivas, seu obscena ex professo tractant, narrant, aut docent; cum non solum fidei, sed et morum, qui hu

ice nell’ultima Regola. « Qui Libros alio nomine interdictos legerit, aut habuerit, prater peccati mortalis reatum, quo aff

uri? No al certo, scrive il Padre medesimo: « Si alterutri pereundum, aut periclitandum est, Poesi, aut Pudori, saluus sit

dre medesimo: « Si alterutri pereundum, aut periclitandum est, Poesi, aut Pudori, saluus sit Pudor; quin ilia citius pereat

am profecto nescio, quomodo illum non pudeat post Lectionem Carminum, aut Librorum inanium ad conspectum sui Creatoris acce

ibrorum inanium ad conspectum sui Creatoris accedere, psalmos canere, aut Christi Salvatoris nostri vitam meditari. Quamodo

editari. Quamodo ergo audet post Lectionem Libri profani, et lascivi, aut parum onesti, qui calici, et mense Diaboli compar

isca di mirarli. Or che avrebbe detto de’ Libri impudichi? « Aspicere aut Picturas, aut deformes prohibemus. » Quelle sono

i. Or che avrebbe detto de’ Libri impudichi? « Aspicere aut Picturas, aut deformes prohibemus. » Quelle sono parole del Fil

tque declinas: si quid occurrat, quod horreat oculus tuus, clauditur, aut avertitur. In salo seculi huius fluctuas, influit

phanie, tum etiam maioris. Quadragesima, ieiunia precedunt; per tres, aut quativior dies, antequam ieiunia inchoentur, ones

c apud nos, non modo qua Sacris Canonibuso prohibentur: veluti Aleas, aut pictas chartas, auto aliud simile ludiere; verum

auto aliud simile ludiere; verum et qua vel illiberale, seu petulant, aut vitiosum aliquod quod Ioci genus preseferunt, Leg

l terzo; e nel quinto di detti Capitoli si legge. « Si quis Clericus, aut Monachus verba scurrilia, ioculatoria, risumque m

 : nihil eodem die sibi vendicet scena theatralis, Circense certamen, aut foeminarum lachrymosa spectaculaq. Tertullianum d

anima cum fide, oculo et bona fama : nec laedatur ullo fides, oculus aut fama ludo. Gratiae laus et benedictio sit omnibus

, audiunturque ob delectationem ex ipsis rebus turpibus consurgentem, aut cum probabili ruinæ periculo, esse lethale ». Qu

entem, peccatum est mortale, ut patet : si verò ob solam curiositatem aut vanum solatium id fiat, secluso periculo consensû

ones theatricas proximè concurrunt, ut famulas qui actrices vestiunt, aut qui vestes ad solum hunc usum destinatas ex profe

et scandalo ; 3° eos qui ad repræsentationes theatrales non proximè, aut solummodò leviter concurrunt, v. g., aulam theatr

oir beaucoup de femmes à sa suite ; « An melior cum Thaïda sustinet, aut cum Uxorem Comœdus agit, vel Dorida nullo Cultam

us peregit. » Val. Max. l. 2. c. 4. « An melior cum Thaïda sustinet, aut cum Uxorem Comœdus agit, vel Dorida nullo Cultam

« Nullus fidelis amovendus, nisi sit excommunicatus vel interdictus, aut alio notorio crimine notatus, videlicet meretrice

utuntur indifferenter tali exercitio ad repraesentandum etiam turpia, aut vituperandum et irridendum personas spirituales..

§ 7] « Est et peccatum mortale, ut si fiant, puta cum verbis turpibus aut actibus repraesentantibus turpia, aut incantation

fiant, puta cum verbis turpibus aut actibus repraesentantibus turpia, aut incantationibus, quod patet quia talibus Christi

tela vitiosior, nam et Comicae fabulae de stupris virginum loquuntur, aut amoribus meretricum, et quo magis sunt eloquentes

age 436]. « Ut omnis occasio tollatur scholasticos a studio avocandi, aut ad nequitiam adducendi, omnes histriones ab Acade

alium esset spectator ac fautor, nec essent quidem, qui dicerent illa aut agere curarent. » 81. [NDA] S. Aug. in Psal. 10

enta quibus aliquis irretitus Ordinis Sacramento initiari non potest, aut non debet ; ea quae sint quandoque denuntiet, et

lle, livre cité (=De Gubernatione Dei, livre 6)] « Nobis autem ridere aut gaudere non sufficit, nisi cum peccato gaudeamus 

pour les dérober aux supplices qu’on leur prépare. Quis tibi Prætor aut Consul præstabit ? Ce Spectacle mûrement examin

i enim nullus esset talium Spectatorant Fautor, nec essent quidam qui aut dicere illa aut agere curarent. S. Chrysost. Hom.

set talium Spectatorant Fautor, nec essent quidam qui aut dicere illa aut agere curarent. S. Chrysost. Hom. 6. in Math. 2.

sant un beau commentaire sur ces paroles de S. Paul : Nec scurrilitas aut stultiloquium, montre évidemment, par de puissant

’arrive presque jamais que la danse soit sans péché ; & ideo rarò aut numquam fit sine peccato. Dem. N’est-il pas au

. 169.a.1. ad 3 De se vitiosum est quod mulier utatur veste virili ; aut è converso. Il en apporte la raison qu’il avoit

, il lui fit donner de sages avis et la renvoya : « Numquam spectavit aut vidit, postea redire præcepit. » Il voulut par là

lie : « Juxta sapientiam sæcularem, saltationis temulentia auctor est aut dementia. » Voilà, mères Chrétiennes, de quoi vou

(Celui de Narbonne en 1589. « Non fiant ludi theatrales, spectaculæ, aut tragediæ, nec choreæ, etc.) » L’assemblée du Cler

’Eglise, et même de les y laisser entrer : « Prohibemus ne Histriones aut Mimi intrent Ecclesiam ad pulsandum tympano, cyth

Histriones aut Mimi intrent Ecclesiam ad pulsandum tympano, cythara, aut alio instrumente musicali. » D’où il est aisé de

ille en femme » : De se vitiosum est quòd mulier utatur veste virili, aut è converso ; principalement parce que cela peut d

u en genisses. Non licet , dit ce Concile, Calendis Januariis vetula aut cervolo facere. Et Saint Eloi ; Nemo in Calendis

ut cervolo facere. Et Saint Eloi ; Nemo in Calendis januariis nefanda aut ridiculosa, vetulas aut cervolos, vel jocticos fa

int Eloi ; Nemo in Calendis januariis nefanda aut ridiculosa, vetulas aut cervolos, vel jocticos faciat. Burchardc témoig

lus, & circumferentia Angeli ejus circumstantes ; & ideo rarò aut numquam sine peccato fit. Saint Charles Borromé

in cultu agreste, in vestitu abnorme ; si quid in aliqua vitæ parte, aut ullo in genere insolens, vel insulsum, ultra vel

e in ea translatum esse loca, & tempora, ubi res quæque acta est, aut renovatâ mundi scenâ rem ipsam renovari coram te,

vari coram te, & denuo peragi.   Non jam tibi leguntur in Musæo ; aut aliquo Bibliothecæ angulo egregia priscorum Herou

cinorosi & illustres rei, quales olim fuerunt in vivis conspicui, aut etiam magis, quàm fuerant aspectabiles. Coram te

elerum pœnas, vel sumunt ipsi de se, orbati oculis, confossi gladiis, aut vexati tædis Furiarum ardentibus, id est acerbiss

tis amorem illecebrosius ?   Quid quòd non virtutes seorsum à vitiis, aut vitia separatim à virtutibus proponuntur, ut vulg

inde locum in bonorum civium numero obtineatis. Quod dixit Horatius, aut prodesse Poëtas velle, aut delectare , sic interp

m numero obtineatis. Quod dixit Horatius, aut prodesse Poëtas velle, aut delectare , sic interpretamini, ut relictâ priori

ne profonde attention. « Nemo servus potest duobus Dominis servire : aut enim unum odio habebit, et alterum diliget : aut

us Dominis servire : aut enim unum odio habebit, et alterum diliget : aut unum sustinebit, adhærebit, et alterum contemnet 

le ridicule, selon les règles des maîtres de l’art ? « Aut dormitabo, aut ridebo »Hor. de. art. Poët. versu 105 [Horace, Ar

ontremiscant ? vel etiam sensus noster adamantinus, ut non mollescat, aut etiam minime vigilet ? »L. de Salu. Monit ad Cami

3.6.. « Quando uditur aliquis causa ludi turpibus verbis, vel factis; aut etiam his, que vergunt in proximi nocumentum, quæ

unge. « Cum aliqui utantur ludo vel temporibus, vel locis indebitis ; aut etiam preter conventiam negotii, seu personæ. » T

cantesimi, né da persone Ecclesiastiche. « A personis Ecclesiasticis, aut cum incantationibus »loco cit.. S. Antonino avvis

um , tempus negotia, et personas : dum horum aliquid non considerant, aut parvi faciunt. » Il Comico Cecchino ne’ Discorsi

di parole disoneste, « precipue in materia inhonesta, utendo actibus, aut verbis inhonestis ». Io dico, che questi atti, e

tinen. » E aggiunge, che dica. « Mortaliter peccat, qui in Comoedias, aut alibi verba dixerit ad lasciviam, et fornicatione

nel luogo citato da Beltramel. 9 de matr. d. 16 u 42.. « Componentes, aut representantes Comoedias, quæ res valderupes, ac

deo, licitos esse, si honeste fiant: secus, si turpiter et inhoneste; aut cum representatione turpidum exerceantur. »De Res

ula, amplexus, saltationesque, illas, lascivasque; cantilenas, quibus aut Venus saltatur, aut cantatur, aut exprimitur. Tur

tionesque, illas, lascivasque; cantilenas, quibus aut Venus saltatur, aut cantatur, aut exprimitur. Turpes Comoediæ eæ sunt

as, lascivasque; cantilenas, quibus aut Venus saltatur, aut cantatur, aut exprimitur. Turpes Comoediæ eæ sunt, in quibus de

nt, ficto honestatis velo obtergunt, prave licentiæ nomine implicant, aut seculorum consuetudine innolunt, aiuntque licere

»  compaiono: « et quæ ut plurimum vel sunt, vel fuerunt Meretrices, aut Adultere ». Francesco Arias, scrive. Si congiunge

». Le Femmine sempre, o quasi sempre sono impudiche; « Feminæ, semper aut ferè semper sunt impudicæ ». La casa, ove alloggi

us turpissima, ut incendia maiora excitentur. Agit etiam eadem virum, aut amore captu adolescentulum; luget; deperit; exhib

. q. 7. legioum, id est non implicans contradictionem: numquam tamen, aut rarissime accidit. » Io mi astengo di rispondere

is est cansa mortalium, quos dulcisoni canuts cura solicitat, ut homo aut capiatur, aut capiat. »   Appendice alla passat

ortalium, quos dulcisoni canuts cura solicitat, ut homo aut capiatur, aut capiat. »   Appendice alla passata Nota. Con

qui affectitis, anum, si exigatur, psalmum potest memoriter ediscere; aut soriptutaurum ullam aliam portionem ? Nullus omin

tit iustade causa, velati ab inimitis agnoscatur; vel ob honestansui; aut alterius oblectationem ». Non pecca la Donna, che

ndo. « Peccatum erit mortale, si sit intentio, vel periculo lascivia, aut alioquin notabile scandalum. » Sarà peccato morta

onsentire in delectationem turpium sub pratexit artificiosi carminis, aut suavis musica » perché ricusano poi di leggere, o

sit bona, non satis est finis bonus, nisi etiam materia. Seu obiectu aut mediam, ut propositum cum talibus circunstantiis,

a, ac minimè reprehendenda ea dicis, qua inumeris malis viam faciunt: aut qua ratione bona, honestave, qua, ut ille ait, si

C. 59. consistit in materia, vel inhonesta, utendo scilices actubus, aut verbis inhonestes; vel divina, ponendo res fidei,

ilices actubus, aut verbis inhonestes; vel divina, ponendo res fidei, aut Ecclesia in iocum. » Cioè. Il peccato dei Comci c

iesa. Notiamo un poco di grazia in quelle parole. « Ponendo in fidei, aut Ecclesiam in iocum » ; e domandiamo ai Comici Cri

rre actum huismodi ad fine aliquem inordinatum, scilicet cupiditatis, aut inanis gloria, est quidam alius actus malus. » Se

na. « Sit studiose et sinerationabili necessitatel. 3. d. 16. n. 12 , aut causa se ostendat aspectibus animatium surpiter;

rit crassa, et supina: ut cum quis ex negligentia lata, seu per quam, aut nullam, aut fere nullam ad sciendum adhibuit dili

et supina: ut cum quis ex negligentia lata, seu per quam, aut nullam, aut fere nullam ad sciendum adhibuit diligentiam, nes

est, si communia sciat, et de difficilioribus sciat saltem dubitare, aut libros, vel peritiores consulat. »t. de penit. d.

intersunt; plurimum Reipublica inerest, quales Theologi, Confessorii, aut Concionatores adhibeantur. Nam si doctrina pietat

fessarii Prelatum, Principum, Gubernatorum, et similum, quandovident, aut sciunt, ipsos non satisfacere re vera suo debito

gnorantiam penitentis esse invincibilem neq, ex illa sequi scandalum, aut damnum compare; è contravero admonitionem futuram

amnum compare; è contravero admonitionem futuram in amius penitentis, aut allaturam scandala, velincommoda, poteri dissimul

ittaratos. Inducunt amenitissimos sermos, ancillulas fatuas, Medicos, aut Iurisconsultos levissimos.»C. 9. E quello, che a

ibus occupari… nihil itaque eadem die sibi vindicet Scena theatralis, aut ferarum lacrymosa spectacula. »Lege ultima de fal

re est de les faire à Dieu même : « Cum duo sint maxima mala, si homo aut seipsum perimat, aut Deum lædat, utrumque in ludi

Dieu même : « Cum duo sint maxima mala, si homo aut seipsum perimat, aut Deum lædat, utrumque in ludis publicis agitur. »

fier l’Eglise. Je suis avec un très profond respect Ab annis decem aut duodecim Latinum mihi in Comœdiam scriptum excidi

vocation : Fornicatio & omnis immunditia nec nominetur in vobis ; aut turpitudo, aut stultiloquium, aut scurrilitas quæ

icatio & omnis immunditia nec nominetur in vobis ; aut turpitudo, aut stultiloquium, aut scurrilitas quæ ad rem non per

immunditia nec nominetur in vobis ; aut turpitudo, aut stultiloquium, aut scurrilitas quæ ad rem non pertinet. Mais tout ce

um fit prohibitus. Concil. Vien. 1585. Sudariola, vestes chirotechæ aut alia odoribus delibuta modestiæ clericali non con

eant , Sinod. de Ravenne en 1707. Caveant Clerici ne comam cincinnis aut odoribut exornent, aut alias delibutam habeant ,

e en 1707. Caveant Clerici ne comam cincinnis aut odoribut exornent, aut alias delibutam habeant , Sinod. Senom. ibid. To

ira, ou bien j’éclaterai de rire, en me mocquant de vous. Aut ridebo aut dormitabo. Puis donc on n’est pas écouté, si l’

e à notre corps pour être, etc. L’Auteur s’exprime ainsi en latin ; «  aut spiritus ideo insitus corpori, ut, etc. » Outre q

des Barrieres, du Sort, des signes & des Courses. * Carceres aut repagula. T outes ces choses estant en estat, on

. Zonaras, apud Cuspin Suet. in Cal. ca. 55. Herod. l. 4. * Carceres aut repagula. Stac. l. 6. Sidon de Narb. *. Malo il

s, qu’il compare à des esclaves et des muletiers crasseux : « Servus, aut pulvere conspersus Mulio, aut Histrio scenæ osten

s et des muletiers crasseux : « Servus, aut pulvere conspersus Mulio, aut Histrio scenæ ostentatione traductus. » Le Traduc

aux ordres sacrés ni posséder des bénéfices : « Qui Meretricem duxit aut aliquam quæ sit mancipata spectaculis in consorti

itati non modicum detrahentes, se joculatores seu gaillardos faciunt, aut buffones, ipso jure careant omni privilegio cleri

ice : « Cui placent theatra, vita est theatrica ; qui obscena cernit, aut est, aut fit impudens. » Le sérieux de la sagesse

ui placent theatra, vita est theatrica ; qui obscena cernit, aut est, aut fit impudens. » Le sérieux de la sagesse a quelqu

ecti caveant, ne in suis Gymnasiis satyræ et declamationes recitentur aut Tragediæ, Comediæ aut alii ludi Latini vel Gallic

is Gymnasiis satyræ et declamationes recitentur aut Tragediæ, Comediæ aut alii ludi Latini vel Gallici exhibeantur ; quibus

omediæ aut alii ludi Latini vel Gallici exhibeantur ; quibus lascivia aut procacitas contineantur. » Il y a aussi différen

ur luxe : « Nulla Mima gemmis, sigillatisve sericis, vestibus auratis aut quas inustas vocant, in quibus alio admixto color

locis in quibus solent nostræ imagines conservari, pictura Pantomimum aut vilem offerat Histrionem, illico avellatur. Nunqu

on corporelle & d’exil : Si quis ex Scenicis vestem sacerdotalem aut monasticam, vel mulieris Religiosæ, vel qualicumq

rdinatur ad solatium hominibus exhibendum, non est secundum se infame aut illicitum ; nec sunt in statu peccati dummodo mod

rmira, ou bien j’éclaterai de rire en me moquant de vous. Aut ridebo, aut dormitabo » 3. L’homme sans doute ne peut exister

s sommes dans le plus grand danger, voilà les Perses »: « Aut somnio, aut magnum periculum, ecce Persæ. » Il n’était plus t

amp; à Moliere : Erexi monumentum are perennius, quod nec imber edax, aut aquilo impotens, aut innumerabilis annorum series

i monumentum are perennius, quod nec imber edax, aut aquilo impotens, aut innumerabilis annorum series & fuga temporum,

in tabernaculis justorum. » 21. [NDA] 1. Cor. 9. « Non ex tristitia aut ex necessitate hilarem enim datorem diligit Deus.

e spiritum sanctum. » 73. [NDA] « Immunditia nec nominetur in vobis aut scurrilitas. » Comment il faut commencer le jeu.

um & virorum accuratior cultus, ipsa consensio, ipsa in favoribus aut conspiratio aut dissensio, inter se de commercio

accuratior cultus, ipsa consensio, ipsa in favoribus aut conspiratio aut dissensio, inter se de commercio scintillas libid

onibus innixasit, etiam postquam Dei servus qui scripsit inter Beatos aut Sanctos fuerit relatus… ab humano quidem exemptus

res in ovibus sibi concreditis à noxiis vitiorum pabulis retrahendis, aut minus solliciti evadant, aut desides. Unde Seneca

s à noxiis vitiorum pabulis retrahendis, aut minus solliciti evadant, aut desides. Unde Seneca aliquando interroganti quous

utili sollicitudine colligantur, obiter dicta clariori luce donentur, aut fusiùs pertractata argumenta unico medullato volu

ni, sed potiùs integras, easque prolixas aliorum sententias exscribi, aut integras sæpe paginas usurpari. De me enim, mearu

argumentis marte meo excogitatis fore utiliter, aptèque transigendam, aut tantis populorum moribus invectam corruptelam uno

usmodi Spectacula & repræsentationes posse inter innoxia solatia, aut inter indifferentes actiones recenseri ». 115.

vitatem & turpitudinem : censeo Principi vel maximè curæ fore, ne aut ipse suo exemplo auctoritatem conciliet Theatri l

i…. Censeo nullam certam sedem Histrionibus extruendam publicè, domum aut Theatrum, quamvis lucri parte locatum unde inopes

domum aut Theatrum, quamvis lucri parte locatum unde inopes alantur, aut quod in alias publicas utilitates impendatur…. Hi

da, immensum augebitur pondus iners atque inutile…. Quis enim juvenes aut milites aut Senatores avelles ab ea vanitate ? Ad

augebitur pondus iners atque inutile…. Quis enim juvenes aut milites aut Senatores avelles ab ea vanitate ? Ad Theatrum, r

pudor retinetur, nedum inter certamina vitiorum pudicitia, modestia, aut quidquam boni moris retinebitur. » Nous voyons d

bet Magistratui prohibere ecclesiastico Judici, ne quem excommunicet, aut mandate ut latam excommunicationem revocet. Cùm n

VI. De libris & picturis similiter judicandum si turpes historias aut gesta quis referat, turpis & abjiciendas &

s le ridicule, selon les régles des maîtres de l’art ? Aut dormitabo, aut ridebo, &c. Hor. de arte poet. versu 105. C’e

non intendent &c. 1. Sec : Sec : Quastie 167. Art. 2. 2. Uni aut alteri Loco S. Thoma male intellecto Oct. Cardin

habits ecclésiastiques, d’une maniere indécente, &c. Si amatoriis aut scurrilibus rebus, si miscentur sacra profanis, s

et angelorum, caritatem autem non habeam, factus sum velut æs sonans aut cymbalum tinniens.  « Si habuero prophetiam et n

ere, quod à talibus bestiis vulneratus non sis ? nunquid lapideus es, aut ferreus ? Pone lucernam in fœnum, si poteris dice

ere, quod à talibus bestiis vulneratus non sis ? nunquid lapideus es, aut ferreus ? Pone lucernam in fœnum, si poteris dice

ent, et vous en citer les endroits. Le Concile des Apôtres« Episcopus aut Presbyter, etc ». Can. 42. apud grat. D. 35. cap.

atores, etc. »Lege II., ff. de his qui notantur infamia. « Episcopus aut Presbyter, etc ». Can. 42. apud grat. D. 35. cap.

exécution précipitée qui a l’air d’un assassinat ? Aut famam sequere, aut sibi conventia finge. Voy. la Dissertation de l’A

te de bouffonnerie, et toute parole badine et folle ? « Stultiloquium aut scurrilitas ». Car où est-ce que la bouffonnerie

erum et virorum accuratior cultus ; ipsa consensio, ipsa in favoribus aut conspiratio aut dissensio inter se de commercio s

accuratior cultus ; ipsa consensio, ipsa in favoribus aut conspiratio aut dissensio inter se de commercio scintillas libidi

les trouve dans les théâtres. cj. Comprendre : les théâtres. cm. «  aut turpitudo aut stultiloquium aut scurrilitas » (Ep

s les théâtres. cj. Comprendre : les théâtres. cm. « aut turpitudo aut stultiloquium aut scurrilitas » (Eph. 5, 4). cn.

j. Comprendre : les théâtres. cm. « aut turpitudo aut stultiloquium aut scurrilitas » (Eph. 5, 4). cn. « hoc igitur dic

sévérement, de son autorité, les faisant foueter ou fustiger : Virgis aut fustibus cædi jubet. Une femme fardée est une vr

pte d’Horace, s’il ne s’assujétit pas au premier : Aut famam sequere, aut sibi convenientia fingè. Toute la piece a rapport

int, une virgule, ne passeront pas sans être accomplis ; « iota unum, aut unus apex ». Le ciel et la terre passeront plutôt

rt. « Senatoris filia quæ corpore quæstum vel artem ludicram fecerit, aut Judicio publico damnata fuerit, impune libertino

ne, pour en éluder l’effet, « ut nulla possit tergiversatione celari, aut juris remedio suffragari ». Ainsi parle le concil

abier æqua, Nunc athletarum studiis, nunc arsit equorum, Marmoris aut eboris fabros, aut æris amavit : Suspendit pict

athletarum studiis, nunc arsit equorum, Marmoris aut eboris fabros, aut æris amavit : Suspendit picta vultum, mentemque

forêts. Quàm multa in sylvis avium se millia condunt, Vesper ubi aut hibernus agit de montibus. 4 Georg. O paganism

, qui semblent de petits boucliers : Cæruleâ indutus rosâ scutislatâ aut galbanâ. Ils auroient beau s’autoriser du grand

plus fier, plus libertin : Necesse est vitium repræsentatum imiteris aut oderis. Comment le haïroit-on ? il y’est paré des

ller en femme que d’aller nud dans les rues : Nudum in foro ambulans, aut uti veste muliebri. Il raconte que dans une parti

répudier une empoisonneuse, une adultère : « Si adulteram, veneficam aut theatralibus ludis gaudentem. » (L. 8. §. 30. C.

saints ? Ce ne sont que des fables ou des bouffonneries : « Mendaciis aut risu scutat. » Ces Divinités, ces Héros, ces gran

mp; téméraires dans leurs entreprises, infructuosum quia sic vivitur aut criminosum, quia præsumitur opus naturæ corrigere

cule que le bon homme n’entend guere dans l’autre monde. Id cinerem, aut manes credis curare sepultos. Les Païens pouvoie

prochent deux cents lieues comme deux cents ans : « Aut famam sequere aut sibi convenientia finge. S'il est encore permis à

eragere, nec tempere quo disciplinam ingrediantur, nec ad finem ejus, aut in ejus dimidio ; si quis autem hoc facere ausus

le désendoit expressement. Nec pueros coram populò Medea trucidet  : aut humano palàm coquat exta nefarius Atreus. Des obj

Peccata quamvis magna & horrenda, cum in consuetu dinem venerunt, aut parva, aut nulla esse credunt, usque adèo, ut non

mvis magna & horrenda, cum in consuetu dinem venerunt, aut parva, aut nulla esse credunt, usque adèo, ut non solum occu

uæ ad inanam voluptatem alliciunt amoveat. Libros de rebus impudicis, aut inanibus tractunt, cantiones inhonestas. Cæteraqu

ent d’vn de noz Conciles François & d’Auxerre qui deffẽd Ceruolo aut vecola facere le premier iour de l’an, & le

7.° Solum certum est nihil esse certi, & homine nihil misererius aut superbius. Il n’y a qu’une chose certaine, c’est

adiner. C’est je crois le sentiment d’Horace, «  Aut famam sequere, aut sibi convenientia finge Scriptor, etc. »De Art. P

rage, il s’y glisse toujours de ces taches légeres.             Quas aut incuria sudit, Aut humana parum cavit natura.Hora

son Amie : dédicace lugubre & fort peu intéressante. Id cinerem aut manes credis curare sepultos ? Il prie les perso

pos l’employer, puisque tout se faisoit avec joie ? Aut famam sequere aut sibi convenientia finge. 8.° Le caractere de Mél

ustria ? Et quae nobis quaeso, quae spes erit apud Deum, qui non casu aut imprudentia, Deum laedimus, sed exemplo illorum q

amp; voyez-y tous ces Poëtes avec tous leurs Heros, non ad Radamanti aut ad Minois sed ad Christi tribunal palpitantesTert

s y allumer quelque mauvais feu ;« Quod mulier induatur veste virili, aut e converso, incentivum est concupiscentiæ. » D.

l. 1. Dio Cassius. Justin. l. 1. « Quod mulier induatur veste virili, aut e converso, incentivum est concupiscentiæ. » D.

ordinandum censuimus; […] nec illum qui usuras accepisse convincitur, aut in scena lusisse dignoscitur […] », Decretum Grat

ierre Corneille l’Aisné des deux freres : Nec viget quicquam simile aut secundum. Proximos illi tamen occupauit. Altet